امروز میخواهیم دراین قسمت از مجله تفریحی تالاب غذا هاي خوشمزه شب یلدا در شهر های مختلف ایران را معرفی کنیم تا اگر نمیدانید برای شب یلدا چی درست کنید راحت تصمیم بگیرید.واقعیت این اسـت کـه آداب و رسوم شب یلدا بسیار مختلف اسـت کـه ریشه در فرهنگ و سنت کهن این سرزمین دارد. یکی از این رسمهاي قدیمی مربوط بـه غذا هاي مخصوص شب یلدا اسـت.
یلدا طولانیترین شب سال و روز اتمام پاییز و آغاز فصل سرد زمستان اسـت. اما فلسفه خوردن غذا هاي شب یلدا چیست؟ در شب یلدا خوردن انواع غذا هاي گرم و آش برای گرم کردن بدن و جلوگیری از بروز سرماخوردگی در فصل زمستان بسیار رایج اسـت. در اکثر شهر های ایران بـه عنوان غذای شب یلدا خوراکیهایي گرم و آبدار پخت میشود. دلمه، کوفته تبریزی و قورمه سبزی از غذاهایی هستند کـه اهالی بسیاری از شهر های ایران در شب یلدا طبخ میکنند.
از طرف دیگر از آنجایی کـه انار نماد شادی و زایش در شب یلدا اسـت، طبق معمولً در بسیاری از شهرها برای پخت غذا شب یلدا غذاهایی انتخاب می شود کـه در انها از انار یا رب انار استفاده شده اسـت. انار سرشار از ویتامین ث اسـت و برای تقویت سیستم ایمنی بدن و خونسازی بسیار مفید اسـت. فسنجان، ناردون و ماهی شکم پر در دسته غذاهایی قرار می گیرند کـه در ترکیب انها انار و رب انار داریم و طبق معمولً در فهرست غذا هاي شب یلدا در گیلان و مازندران قراردارند.
مردم نقاط مختلف ایران آداب و رسوم خاصی برای شب یلدا دارند ودر این شب غذا هاي متفاوتی را سرو می کنند، انار پلو، خشیل، سبزی پلو، کوفته، خورشت ناردون، کلم پلو، مسمای انار، خاگینه خرما، فسنجان، رشته پلو و… از غذاهایی هستند کـه در اقصی نقاط ایران طبخ می شوند. در تهران قدیم نیز رسم بود کـه در شب یلدا غذاهایی مانند آش شلهقلمکارو غذا هاي پلویی مثل دمپختک و چاشنی خوشمزهاي مثل ترشی هفتبیجار طبخ شود.
مطالب مشابه: انشا درباره شب یلدا برای بچه مدرسه ای ها
در بین غذا هاي مخصوص شب یلدا در شیراز، «کلم پلو»؛ «آش کارده» و «قنبر پلو» یا «غم بر پلو» از همه ی مشهورتر اسـت. غذای شب یلدا در شیراز از کلم قمری یا کلم سنگ کـه بـه صورت خلالی خرد شده اسـت استفاده می شود. طبق معمول بـه خاطر اینکـه این نوع کلم در شهر های دیگر در طرز تهیه انواع آش یا ترشیهاي مختلف استفاده می شود، کمتر شناخته شده اسـت. بـه همین خاطر از کلم برگ در کلم پلو هم استفاده می شود.
درضمن کلم پلو شیرازی با کوفته قلقلی یا کوفته ریزه درست میشود و سبزیهاي معطر از جمله ترخون، ریحان و شوید، عطر خاصی بـه این غذا می دهند. شیرازیها طبق معمول کلم پلو رابا سالاد شیرازی سرو میکنند. «آش انار» و «آش کارده» هم بـه عنوان پیش غذا در منوی شام یلدا شیرازیها بـه عنوان غذای شب چله سرو می شود.
در بین غذا هاي شب یلدای اهوازیها، «قلیه ماهی»؛ «خورشت سبزی» و «ماهی شکم پر» جایگاه ویژهاي دارد. «ماهی شکم پر» در اهواز طبق معمول با ماهی صبور درست میشود کـه روی آتش پخته می شود.
در قلیه ماهی هم از ترکیب ماهی با رب گوجه، تمبر هندی، سبزی قلیه «گشنیز و شنبلیله «حلبه»»؛ سیر و ادویههاي مخصوص استفاده می شود. قلیه ماهی با برنج چلو سرو می شود. از دیگر غذا هاي محبوب دراین استان می توان بـه قلیه میگو و امگشت پلو هم اشاره کرد کـه طبق معمول بین عربها طرفدار دارد.
مازندرانیها بـه شب یلدا چله شو میگویند. مازندرانیها برای غذای شب یلدا حتماً یکی از انواع پلو را تهیه می کنند. قدیمیهاي این شهر باور دارند کـه خوردن برنج یا گندم شگون در شب چله دارد.
قزوینیها یک غذای لذیذ برای شام یلدا دارند بـه نام «انار پلو». این غذا بـه صورت پلوی مخلوط با مرغ یا گوشت درست می شود و بعد از پخت با دانههاي انار و انواع خلال مخلوط میشود. برای عطر بیشتر از گشنیز خرد شده تازه هم دراین غذا استفاده می شود.
البته این غذا در شیراز هم پخته میشود. مرغ یا گوشتی کـه در طرز تهیه انار پلو استفاده می شود، میتواند بعد از پخت مکعبی ریز یا ریش ریش باشد. درکنار انار پلو، قیمه نثار هم یکی از محبوبترین غذا هاي شب یلدا قزوینیها اسـت.
غذا هاي شب یلدا در تبریز چیست؟ تبریزیها با انبوهی از غذا هاي خوشمزه بـه پیشواز شب یلدا میروند. درکنار دسرهای شیرین و مخصوص این شهر، پختن یک شام لذیذ یکی از هنرهای کدبانوهای تبریزی اسـت. «کوفته تبریزی» در صدر فهرست غذای مخصوص شب یلدا در تبریز قرار دارد. این غذا با گوشت چرخکرده، لپه، برنج، سبزی و ادویه کوفته تبریزی و … درست می شود.
«خشیل» یا آش خشیل هم یکی از غذا هاي محبوب شب یلدا در آذربایجان شرقی و غربی اسـت. این غذا با بلغور و شیره یا عسل درست شده و بـه عنوان غذایی کـه بدن را در مقابل سرمای زمستان محافظت میکند، شناخته میشود.
یک دسر خوشمزه شب یلدا بـه اسم «پالدا» هم کـه بافتی رقیقتر از مسقطی دارد، برای این شب تهیه میشود. این دسر طبق معمول در پیالههاي یک نفره درست میشود ودر ان اثری از روغن نیست. نشاسته جزو اصلی این دسر خوشمزه زرد رنگ تبریزی برای شب یلدا اسـت.
سنندجیها برای شب یلدا، «دلمه برگ مو» یا «دلمه کلم برگ» درست میکنند. محتوای دلمهها طبق معمول گوشت چرخ کرده، برنج و … اسـت. علاوه بر دلمه، خوراکیهاي دیگری مثل ماست، روغن، کره محلی، شیره انگور، رب انار، پیاز و خربزه ترش را هم می توانید در سفره شام سنندجیها ببینید.
خربزه ترش یا کالک ترش هم یک دسر بعد از خوردن شام سنگین و چرب سنندجیها در شب چله اسـت. این خربزههاي محلی کوچک از چند ماه قبل از شب یلدا در سرکه خوابانده می شوند تا برای این شب آماده باشند. «آنو» هم جزو خوراکیهاي این شهر برای شب چله اسـت. برای درست کردن آنو، خوشههاي انگور را در زیرزمین یا سایه، نخ و از سقف آویزان میکنند و شب یلدا میخورند.
غذای شب یلدای لرستانیها سبزی پلو با ماهی، قورمه سبزی و … اسـت. اما یک پیش غذای مخصوص شب یلدای لرستانی «گندم شیره» اسـت. برای درست کردن گندم شیره باید گندم از چند ساعت قبل در شیره خیسانده شود. بـه این ترکیب نمک و زردچوبه هم اضافه میشود. سپس ان را روی ساج، برشته و با خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط و سرو میکنند.
غذای محلی شب یلدا در زنجان، یک غذای ساده با طبع گرم اسـت. در شهر زنجان، برای شام شب یلدا، «خاگینه خرما» درست میکنند. طبق معمول این شام برای شب یلدا با خرمای زاهدی درست می شود. کشمش، خلال بادام، پسته، تخم مرغ و پیاز بـه همراه ادویههاي معطر، اجزای اصلی این غذا بـه شمار می روند. دراین غذای مخصوص شب یلدای زنجان حتماً باید هستههاي خرما گرفته شود و می توان خاگینه خرما را در فر یا بدون فر ودر قابلمه تهیه کرد.
مطالب مشابه: اشعار زیبای شب یلدا
در فهرست غذا هاي خوشمزه محلی برای شب یلدا، در استان مرکزی و اراک، خوردن چغندر قرمز یا لبو در فصل پاییز طرفداران زیادی دارد و بـه شکلهاي مختلف در غذا هاي متنوعی استفاده می شود. «آش لبو» بـه عنوان یک غذای سبک یا پیش غذای خوشرنگ در شب یلدا در شهر اراک پخته میشود.
اگر سری بـه گیلان و شهر های اطراف ان زده باشید، میدانید کـه «خورش اناربیج» بین مردم این شهر چقدر مشهور و پرطرفدار اسـت. بـه انار بیج «سبزی فسنجان» هم گفته میشود، بـه این خاطر کـه طرز تهیه ان شبیه خورش فسنجان اسـت.
درکنار خورش اناربیج، خورش انار و بادمجان هم از غذا هاي شب یلدا در گیلان اسـت کـه از زمانهاي قدیم خوردن ان در شب یلدا بین شمالیها مرسوم بوده اسـت. رودباریها هم دراین شب طبق معمول ماهی پلو درست می کنند. دراین غذا، ماهی سرخ می شود و بـه تعداد افراد با برنج و همراه با «ترش تره» یا «سیر قلیه» سرو می شود.
«کوفته انار» و «خورش مرغ ترش گیلانی»؛ «خورش انار مسما» و «خورش سیرابیج گیلانی» هم از دیگر غذا هاي خوشمزه شمالیها برای شام شب یلدا اسـت.
گیلانیها یک تنقلات خوشمزه و سالم دیگر هم درکنار غذا هاي شب یلدایشان قرار میدهند کـه «آوکونوس» «آب کونوس» نام دارد. برای درست کردن آوکونوس، ازگیل خام در خمرههاي پر از آب نمک ریخته میشود ودر هوای گرم گوشه اتاق نگه داری میشود. این خوراکی خوشمزه با گلپر و نمک خورده میشود.
شام شب یلدا در تهران چیست؟ شاید جالب باشد بدانید کـه از قدیم تهرانیها برای شام شب یلدا رسم و رسوم خاصی نداشتند، ولی دراین شهر طبق معمول برای شب یلدا «سبزی پلو با ماهی» طبخ میشود. از جمله غذا هاي شب یلدا تهرانیها برای شام شب چله آش شله قلمکار، دمپختک، آش انار تهرانی و خورشت انار بادمجان اسـت.
رسم شام شب یلدا در سیستان بلوچستان نیز همانند دیگر شهر های ایران با بـه جا آوردن رسم و رسوم یلدایی و تدارک شام شب چله برگزار میشود. مشهورترین غذای سنتی شب یلدا در سیستان بلوچستان «چنگال» اسـت. این غذای محلی شب یلدا با استفاده از خرما، نان و روغن محلی تهیه میشود و برای روزهای سرد زمستانی پیش رو بسیار مقوی و مفید اسـت.
یک غذای مشهور دیگر شب یلدا در سیستان و بلوچستان «دانکو» اسـت. دانکو درواقع ترکیب برنج و کنجد اسـت کـه با پودر خرما شیرین می شود. برخی در زبان محلی بـه این غذا «پشک» نیز میگویند.
کرمانیها نیز مانند دیگر شهرها، بـه رسم نیاکان خودشان، شب یلدا در خانه بزرگ هر خانواده دور هم جمع میشوند، سفرهاي از «پته»؛ بر روی قالی کرمانی پهن میکنند و دور اتاق را پشتیهاي پتهدوز قرار می دهند. مردم کرمان از ساعات ابتدایی شب تا بامداد، دور هم جمع میشوند و شاهنامه خوانی می کنند و قصههاي قدیمی مردم کرمان را نقل میکنند.
غذا هاي محلی شب یلدا در کرمان هم جایگاه ویژهاي در سفره یلدایی مردم این شهر دارند. دراین شب مردم کرمان آشی بـه نام «اوماچو» هم طبخ می کنند. همچنین کرمانیها بر سر سفره یلدا نیز ظرفی از پسته، هنداونه، انارهای سیاه دانه روستاهای اطراف، «شیرینی کلمپه» بـه عنوان «شیرینی سنتی کرمان»؛ قهوه قوتو «قاووت قهوه» و تنقلات دیگر می گذراند.
فهرست غذا هاي سنتی مشهدی در شب یلدا، حسابی بلند بالا اسـت. مشهدیها نیز برای شام شب یلدا، یک یا چند غذای محبوب و شناخته شده این شهر را تهیه کرده ودر دورهمیهایشان سرو می کنند.
همچنین هویج، گلابی، انگور، پرتقال، سیب، انار، زیتون سبز، خربزه و هندوانه، لبو یا چغندر پخته، شلغم پخته، پختیک یا لبوی خشک جزو شب چرهها و میوههاي یلدایی در مشهد هستند. علاوه بر این طبق معمول انواع تخمه، برگه زردآلو، برگه هلو «پخته»؛ گردو، کشمش، بادام و … در سفره یلدای مشهدیهاي جایگاه ثابتی دارند.
مطالب مشابه: 50 عکس پروفایل شب یلدا + متن شب یلدا
در پایان
شام شب یلدا یکی از ملزومات این شب باستانی اسـت. ایرانیها از دیرباز دراین شب، بـه بهانه پیروزی اهورامزدا بر اهریمن، دور هم جمع شده و شب یلدا را پاس میدارند. در شب یلدا، علاوه بر تهیه نوشیدنی و خوراکیهاي یلدایی، باید بـه فکر تهیه شام یلدایی نیز باشید