ویروس زیکا (نام علمی: Zika virus) نام یک گونه از ویروس فرمانرو است و از پشه به انسان منتقل میشود. ویروس زیکا که در سال ۱۹۴۷ در جنگل زیکا (Zika) در اوگاندا شناسایی شد، مانند ویروس دنگی، ویروس نیل غربی و تب زرد یک بیماری گرمسیری منتقلشونده بهوسیله پشه ایجاد میکنند. تغذیه پشهها از خون بیماران ویروس را به آنان منتقل میکنند. ویروس در پشهها بیماری ایجاد نمیکند. گزش افراد سالم بهوسیله پشه ناقل ویروس بیماری را به آنان منتقل میکند. انتشار این ویروس تا سال 2007 به آفریقا و آسیای جنوب شرقی محدود بود و چندان موردتوجه قرار نمیگرفت. این ویروس در سال 2007 در میکرونزی از جزایر اقیانوس آرام شیوع پیدا کرد.
این ویروس تا سال 2014 فقط در آفریقا، آسیای جنوب شرقی و جزایر اقیانوس آرام شیوع یافته بود. این ویروس در آن سال به جزیره ایستر و شیلی گسترش یافت. ویروس زیکا تا ماه مه 2015 به برزیل راه یافت. در برزیل در سال گذشته بیش از 84000 مورد ابتلا به این ویروس ثبت شد.
در حال حاضر هیچ واکسن یا درمانی برای ویروس زیکا در دست نیست. تنها روش برای پیشگیری از عفونت پرهیز از گزیده شدن بهوسیله پشهها است. تاکنون 9 کشور در آمریکای مرکزی و جنوبی موارد ابتلا به این ویروس را گزارش کردهاند. پورتوریکو در 31 دسامبر 2015 گزارش کرد که نخستین مورد ابتلای محلی به این ویروس در این کشور رخ داده است. در ژانویه 2016 در ایالت هاوایی آمریکا تولد نوزادی دچار میکروسفالی که از لحاظ ویروس زیکا مثبت بود گزارش شد.
فقط 20 درصد از کسانی که به این ویروس آلوده میشوند، علامتدار میشوند و شایعترین علائم تب، دانههای پوستی، درد مفصل و قرمزی چشمها است.
با شیوع ویروس زیکا در سال 2015 در برزیل این احتمال مطرح شد که این ویروس اثراتی زیانبار بر زنان باردار داشته باشد.
در طول سال 2015، هزاران نوزاد – 10 برابر میزان معمول سالانه- با میکروسفالی به دنیا آمدند، عارضهای که در آن مغز بهطور غیرطبیعی کوچک است. این نقصان هنگام تولد اغلب پسازآن رخ داده بود که مادران در ابتدای بارداری علائم شبیه ابتلا به ویروس زیکا را نشان داده بودند. ” گرچه هنوز بهطور قطعی نمیتواند دراینباره سخن گفت، به نظر میرسد رابطهای میان ابتلا مادران در ابتدای دوره بارداری به ویروس زیکا و تولد نوزادانشان با میکروسفالی وجود داشته باشد. انتشار گستردهتر ویروس زیکا ممکن است به تغییرات اقلیمی مربوط باشد که باعث گسترش زیستگاه پشههای ناقل آن شدهاند.
ویروس بیماریزایی که از طریق نیش پشه منتقل میشود و نوزادان را به معلولیت ذهنی و جسمی میکروسفالی مبتلا میکند، از قاره آمریکا به اروپا رسیده است.
ویروس موسوم به زیکا (Zika) در کشورهایی که تاکنون دیده نشده بود، در حال گسترش است و مشاهده این وضع، دولتهای اروپایی را به هشدار دادن در مورد سفر به کشورهای دیگر و توصیه به مادران و بانوانی که احتمال بارداری آنها وجود دارد، واداشته است.
هیچ واکسن یا درمانی برای بیماری زیکا که تا سال 2013 کمتر کسی نام آن را شنیده بود، وجود ندارد.
به گزارش تالاب،ویروس زیکا به سرعت در حال گسترش است و ظاهر شدن آن در مکانهایی که پیش از این هیچ موردی از وجود آن مشاهده نشده بود، باعث شده است دولتها برای افرادی که قصد سفر به به کشورهای گرمسیری دارند، هشدارهای مسافرتی صادر کنند.
در مورد این ویروس که با ناهنجاری و نقص مادرزادی میکروسفالی (کوچک بودن غیرعادی جمجه) مرتبط شده، اطلاعات اندکی موجود است. این یک بیماری جدی است که مشکلاتی مادامالعمر در رشد و نمو نوزادانی که مادرشان با نیش پشه مبتلا شدهاند، برجا می گذارد. در مواردی بروز مشکلات عصبی برای افراد بزرگسال مبتلا نیز گزارش شده است. علائم این بیماری شامل تب، بثورات سرخرنگ و ناهموار، درد مفاصل و سرخ شدن پلک و دور چشم می شود اما برخی از بیماران هیچ نشانه ای ندارند . پیش از این ویروس زیکا تنها با پیامدهای بهداشتی خفیف مرتبط پنداشته میشد.
زیکا در مرزهای اتحادیه اروپا
ایندیپندنت صبح چهارشنبه گزارش داد که اولین مورد ابتلا به بیماری در دانمارک مشاهده شده است. نتیجه آزمایش بیماری زیکا در مورد یک مرد که به آمریکای جنوبی و مرکزی سفر کرده بود، مثبت اعلام شده است.
با این حال، بنا به گزارش روز سهشنبه گاردین، مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماریها اعلام کرده که هیچ شواهدی از این ویروس در یک کشور عضو به دست نیامده است و موارد وارداتی «نادر» بودهاند.
این مرکز هفته گذشته توصیه کرده بود که سازمانهای بهداشت عمومی در کشورهای عضو باید برای آموزش کارکنان بهداشتی و به ویژه متخصصان زنان، اطفال و مغز و اعصاب اقدام کند. همچنین توصیه شده که سازمانهای بهداشتی دولتهای عضو اتحادیه اروپا به زنان باردار و زنانی که قصد باردار شدن دارند، در مورد مشورت با پزشک پیش از سفر توصیه کنند.
سربازان برزیلی از مواد دور کننده پشه برای مقابله با زیکا استفاده میکنند
ویروس زیکا در سال گذشته هزاران نفر را در قاره آمریکا و بهویژه کشور برزیل مبتلا کرده است و بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی انتظار میرود در سراسر آن منطقه بیش از پیش گسترش یابد که جمعیت بزرگی از مردم آن تاکنون در معرض این بیماری قرار نگرفتهاند و در نتیجه نسبت به آن ایمن نیستند.
سمپاشی علیه پشه ناقل زیکا در السالوادر
به گزارش گاردین، با افزایش نگرانی در مورد بیماری زیکا در سراسر جهان، دولتهای مختلف (در خارج از قاره آسیا و آفریقا) چنین اقداماتی را درمورد آن به اجرا گذاشتهاند:
ایالات متحده آمریکا
چهار مورد در ایالات متحده آمریکا مشاهده شده که به افرادی مربوط میشد که از سفر بازگشته بودند، با این حال هیچ موردی از انتقال در محل در آن کشور گزارش و مستند نشده است. یک زن در تگزاس پس از سفر به السالوادور به بیماری مبتلا شده است. مواردی نیز در فلوریدا، ایلینویز و هاوایی گزارش شده است.
اوایل ماه ژانویه 2016 (دی 1394)، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها در آمریکا به زنان باردار توصیه کرد سفر به 14 کشور آمریکای لاتین را به دلیل وجود خطر ویروس به تأخیر بیندازند. این مرکز اعلام کرد: «برای احتیاط تا زمانی که اطلاعات بیشتری در دسترس نیست، خانمهای باردار باید به تعویق انداختن سفر به هر منطقهای را که در آن انتقال ویروس زیکا وجود دارد،در نظر داشته باشند.»
آنا ریوس، وزیر بهداشت پورتوریکو این هفته اعلام کرد که در قلمرو تحت حاکمیت ایالات متحده در پورتوریکو، که برای اولین بار بیماری زیکا در ماه دسامبر گزارش شده، وجود 18 مورد ابتلا تأیید شده است. وی گفته است که 9 مورد از مبتلایان زنان باردار بودهاند.
کانادا
دولت کانادا گفته است که اگرچه خطر ابتلا برای شهروندان آن کشور کم است، برای افرادی که به مناطق شیوع ویروس سفر میکنند، «خطر درپیش» است.
پشههایی که ویروس زیکا را انتقال میدهند، در حال حاضر در کانادا نیستتند و کانادا یکی از دو مکان در قاره آمریکا است که انتظار نمیرود این بیماری در آن شیوع پیدا کند. به گفته کارشناسان، مکان دیگر امن در آن قاره، شیلی است.
با این حال سازمان PublicHealth کانادا به شیوه کشورهای دیگر توصیه کرده است که زنان باردار و یا با احتمال بارداری باید پیش از برنامهریزی سفر به منطق پرخطر با پزشک خود تماس بگیرند. این سازمان در ادامه گفته است: «اگر سفر را نمیتوان به تعویق انداخت، باید اقدامات پیشگیرانه سختتری را برای جلوگیری از نیش پشه و محافظت از خود در پیش گرفت.»
هیچ محدودیت سفری در این مورد برای کاناداییها وضع نشده، اما این سازمان در اوایل ماه ژانویه اطلاعات و توصیههایی در مورد بیماری منتشر کرده است.
بریتانیا
اداره بهداشت عمومی بریتانیا هفته گذشته اعلام کرد سه شهروند بریتانیایی پس از سفر به قاره آمریکا به بیماری مبتلا شدهاند.
مرکز بهداشت ملی مسافرت انگلستان اعلام کرده است زنان باردار باید در مورد مناطق شیوع بیماری «پرهیز از سفر را در نظر بگیرند» و وزارت امور خارجه آن کشور به مردم توصیه کرده است اگر قصد سفر به آن مناطق را دارند، پیشاپیش اطلاعات مربوط به بیماری را از سایتها بهدست بیاورند.
استرالیا
وزارت امور خارجه و تجارت استرالیا روز دوشنبه به زنان باردار توصیه کرد در مورد سفر به مناطقی که در آن ویروس تشخیص داده شده است، تجدیدنظر کنند. موردی از زیکا در استرالیا شناسایی نشده است و البته کارشناسان کنترل بیماری میگویند آن کشور از لحاظ واکنش به شیوع بیماری پیش از این موفق عمل کرده است.