چگونگی قسط بندی مهریه
چگونگی قسط بندی مهریه
مانند هر واقعه یا قرارداد حقوقی دیگر، عقد ازدواج نیز برای طرفین حقوق و تعهداتی ایجاد میکند. یکی از حقوق مالی که به واسطه عقد ازدواج به زن تعلق میگیرد، مهریه است. زن بعد از ازدواج مالک مهریه میشود و میتواند آن را مطالبه نماید. با این حال در برخی موارد ممکن است دادگاه پرداخت مهریه از سوی زوج را قسط بندی کند؛ در همین راستا در این مقاله به بررسی اعسار زوج و چگونگی قسط بندی مهریه میپردازیم.
مطالبه مهریه توسط زوجه
همانطور که گفته شد، مهریه حق مسلم زن است و به دو نوع مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه تقسیم میشود. در نوع اول زن تنها زمانی میتواند درخواست مهریه کند که مرد استطاعت و توان پرداخت همه یا بخشی از مهریه را داشته باشد.
اما در نوع دوم، زوجه هر زمان که مهریه را طلب کند زوج موظف به پرداخت آن است. لازم به ذکر است که در حال حاضر مهریه تا ۱۱۰ سکه قابل اجرا است و امکان جلب زوج تا این مقدار وجود دارد و برای مهریه بیشتر از این تعداد سکه، ملاک پرداخت، وضعیت مالی و توانایی او است.
اعسار به چه معناست و معسر کیست؟
اعسار به معنی فقر و تنگدستی است و مربوط به حالتی است که شخص توان پرداخت هزینهها و بدهیهای خود را ندارد. ادعای اعسار زمانی مطرح میشود که شخص به پرداخت مالی محکوم شده و او مدعی است که توان پرداخت مال مذکور را ندارد. در این حالت باید ادعای اعسار کند.
در خصوص مهریه نیز، زوج معسر میتواند ادعای اعسار خود و عدم توانایی پرداخت کل مبلغ مهریه را اثبات نماید و از دادگاه تقاضا کند که به او اجازه دهد تا مهریه را به صورت تقسیطی به زوجه بپردازد.
دادخواست اعسار
به دادخواستی که در آن مرد اعلام مینماید که توان پرداخت یکجای مهریه همسرش را ندارد، دادخواست اعسار گفته میشود. این داداخواست همراه با تقاضای تقسیط مهریه به دادگاه ارائه میشود. هر لایحه دادخواستی باید حداقل ۴ شاهد داشته باشد که هر کدام باید جداگانه به ناتوانی مرد در پرداخت مهریه اظهار کنند و اظهارات خود را امضا نمایند. لازم به یادآوری است که این افراد نباید با مرد نسبت فامیلی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: دریافت مشاوره از وکیل انحصار وراثت مجرب در گروه وکلای هوداد
مدارک مورد نیاز برای اثبات اعسار و قسط بندی مهریه
برای درخواست تقسیط مهریه باید مدارک زیر را ارائه کرد:
برگه قضایی دادخواست
کپی دادنامه صادر شده در مورد مهریه
مدارکی دال بر وضعیت مالی مرد مانند فیش حقوقی او
استشهادیه محلی
نحوه تقسیط مهریه
در خصوص قسط بندی مهریه دادگاه به صورت موردی در هر پرونده با توجه به شرایط مالی مرد و میزان درآمد و اموال او تصمیم میگیرد. به همین دلیل میزان قسط و نحوه تقسیط مهریه توسط دادگاه برای همه افراد یکسان نیست و در هر پرونده متفاوت است.
به عبارت دیگر زوجه ابتدا مهریه خود را مطالبه میکند، در مرحله بعدی زوج ادعای اعسار مینماید، در اینجا دادگاه اموال مرد و درآمد او را بررسی میکند و با توجه به موقعیت مالی و اقتصادی او، به پرداخت مهریه به صورت قسطی حکم میدهد. رایی که قاضی دادگاه خانواده در خصوص اعسار از پرداخت مهریه صادر مینماید در مرحله بدوی تا ۲۰ روز در دادگاه تجدید نظر استان قابل اعتراض است.
پیش قسط مهریه
دادگاه بعد از بررسی شرایط مالی مرد، مبلغی را به عنوان پیشقسط تعیین میکند و مرد باید همان ابتدا این مبلغ را بپردازد. بعد از پرداخت پیش قسط در مراحل بعدی زوج باید بر طبق حکم دادگاه به صورت ماهیانه یا هر چند ماه یکبار اقساط مهریه را به زوجه بپردازد. لازم به ذکر است که اگر ادعای اعسار مرد رد شود و یا او از پرداخت اقساط مهریه سر باز زند و یا در موعد مقرر پرداخت را انجام ندهد، زن میتواند از دادگاه، حکم جلب مرد را درخواست کند.
در مورد اعسار روند دادگاه به این شکل است که زوج تا ۳۰ روز بعد از حکم دادگاه به پرداخت مهریه میتواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارسال کند. در اینصورت مرد تا زمانی که وضعیت دادخواست اعسار مشخص شود، بابت مهریه جلب نمیشود. اما اگر در این مدت دادخواست اعسار ندهد احتمال جلب او وجود دارد.
یک نکته حائز اهمیت در خصوص مهریه این است که مستثنیات دین برای پرداخت مهریه توقیف نمیشود. به عبارت دیگر اگر مرد به جز این موارد، اموال دیگری نداشته باشد، معسر خواهد بود.
مسثنیات دین بر اساس ماده ۲۴ نحوه اجرای محکومیتهای مالی به شرح زیر است:
منزل مسکونی که عرفا در شان محکوم علیه در صورت اعسار است.
اثاثیه زندگی برای رفع حوائج اصلی شخص و افراد تحت تکفل او
آذوقه به قدر احتیاج او و افراد تحت تکفل وی
تلفن مورد نیاز مدیون
ابزار علمی و تحقیقاتی و کتبی که برای اهل علم و تحقیق لازم و در شان آنهاست.
وسایل و ابزار کار کسبه، پیشهوران، کشاورزان و ابزار مورد نیاز برای امرار معاش
مبلغی که در عقد اجاره به موجر داده میشود با این شرط که پرداخت اجاره بها بدون آن مبلغ، موجب عسر و حرج فرد شود و عین مستاجره بالاتر از شان او نباشد و او به آن نیاز داشته باشد.
میزان پیشقسط مهریه و مبلغ اقساط مهریه چه مقدار است؟
همانطور که پیش از این گفته شد، امکان تعیین یک مبلغ مشخص برای پیشقسط و اقساط مهریه وجود ندارد زیرا قاضی در هر پرونده با توجه به شرایط مالی زوج، دفاعیات زوجه و میزان مهریه، پیشقسط و مبلغ اقساط را مشخص میکند. با توجه به اینکه مهریه تا ۱۱۰ سکه قابل پیگرد است، اگر برای مازاد آن اقساط تعیین شود، زن نمیتواند در صورت عدم پرداخت قسط، به جلب مرد مبادرت نماید.
بیشتر بخوانید: شرایط طلاق توافقی چیست؟
نکات مهم در خصوص چگونگی قسط بندی مهریه
مهریه در صورتی قسط بندی میشود که زوج توان پرداخت نداشته و اعسار خود را ثابت کند. بنابراین اگر توان پرداخت داشته باشد، مهریه قسط بندی نمیشود.
اموالی که جز مستثنیات دین هستند قابل توقیف برای مهریه نیستند. لازم به ذکر است که ماشین جز مستثنیات دین محسوب نمیشود.
عدم پرداخت اقساط موجب جریمه مرد میشود و امکان جلب او را فراهم مینماید.
اگر زوج توان پرداخت اقساط را هم نداشته باشد، میتواند دادخواست تعدیل در تقسیط بدهد.
اگر طلاق از سوی مرد باشد، باز هم میتواند از دادگاه قسط بندی مهریه را بخواهد و این موضوع مانعی برای درخواست تقسیط ایجاد نمیکند.
اگر مرد درخواست اعسار بدهد اما دادگاه دادخواست او را نپذیرد، تازمانی که همه مهریهای که زن مستحق آن است پرداخت نشود، مرد امکان ثبت طلاق را نخواهد داشت.
یکی از مهمترین مزایای تقسیط مهریه این است که مرد نمیتواند پس از پرداخت چند قسط از پرداخت ما بقی اقساط سر باز زند زیرا اگر پرداخت به موقع انجام نشود، مهریه از اقساط به حال تبدیل میشود و مرد ناچار خواهد بود که همه را یکجا پرداخت کند.
بر طبق ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی، اگر زوج کارمند باشد، زن میتواند با درخواست از دادگاه حقوق و مزایای مرد را برای مهریه توقیف کند. اگر در این حالت مرد فرزند داشته باشد، تنها یک چهارم از حقوق او توقیف میشود اما اگر فرزندی نداشته و یا متاهل نباشد و زن دیگری نداشته باشد، یک سوم از حقوق او توقیف میگردد.
اعسار یک حکم موقتی است و اگر بعد از صدور حکم اعسار زوج، زوجه مالی از زوج به دست آورد، میتواند مهریه خود را از آن مال وصول نماید.
اگر قبل از طلاق زوجه درخواست مهریه دهد و بعد از آن زوج ادعای اعسار کند و معسر بودن او ثابت شود، زوج میتواند درخواست طلاق داده و با وجود اعسار از زوجه جدا شود.
