بیماری وسواس فکری و عملی چیست و چگونه درمان میشود ؟
درمان بیماری وسواس فکری و عملی
اینروزها افراد زیادی هستند کـه دچار این اختلال می شود این وسواس فکری یا عملی یک نوع بیماری اسـت کـه ذهن طرف دچار فکر شدید و اضطراب در بدنش می شود و ممکن اسـت ترس از چیزی در بدنش ایجاد شود کـه مدام بـه ان فکر کند و تکرار کند بـه این اختلال وسواس فکری میگویند یعنی ذهن دچار تردید و فکر زیاد یک موضوع می شود یا اگر کاری را بخواهد انجام دهد هزاران بار بررسی می کند دراین مطلب بـه کمک مجله تالاب درباره این اختلال و درمان ان کاملا برایتان توضیح میدهیم.
توضیح کامل درباره وسواس فکری ؟
همینطور کـه توضیح دادیم وسواس فکری یک اختلال اسـت کـه در ذهن ایجاد می شود و هزاران بار ان موضوع را بررسی کند و درباره اش فکر کند و دوباره این چرخه ادامه دارد بـه این مشکل بیماری وسواس فکری میگویند کـه نوع عملی ان هم داریم و استرس و ترس و ذهن فرد فوق العاده درگیر می شود و اگر بخواهیم توضیح کاملتری از این بیماری دهیم باید بگوییم کـه اختلالات خلقی و وسواس فکری مانند سایر حس هاي بدن مثل استرس و اضطراب از مغز ما نشأت گرفته اند. این اختلالات جنبه روانی دارند.
حس وسواس بـه صورت عملی بروز پیدا می کند و باعث یکسری عکس العمل ها و رفتارها در افراد می شود. همه ی ما برخی مواقع آن ها را تجربه کرده ایم. مثلا چندین بار دست هایمان را، کـه همان دفعه اول تمیز شده اند، می شوییم چون فکر میکنیم هنوز آلوده هستند.
در راه مدام مشغول فکر کردن بـه این موضوع باشیم کـه آیا درب خانه را بسته ایم یا نه؟ یا چندین بار سراغ ماشین برویم تا از قفل شدن ان مطمئن شویم. این موارد اغلب بـه شکل وسواس فکری در ما نمود پیدا می کنند.تمامی اینها نمونه هایي از اعمالی هستند کـه ابتدا در ذهن ما شکل گرفته اسـت و بـه ان وسواس فکری گوییم؛ و پس از تکرار چندین باره عمل، بـه عاداتی تبدیل شده اند کـه بـه اسانی از بین نرفته و وسواس جبری یا عملی نامیده می شود.
آیا شدت وسواس فکری ممکن است بیشتر شود؟
مگر می شود بدون درمان بیماری خوب شود اگر بـه یک بیماری درمانی برایش پیدا نکنیم قطعا بیماری شدت پیدا می کند در مورد بیماری وسواس فکری هم دقیقا همینطور اسـت و ممکن اسـت روز بـه روز شدیدتر شود. و اگر دقیق تر بخواهم توضیح دهم باید بگویم درصورت ادامه پیدا کردن وسواس، کم کم نظارت این حس از دست سیستم عصبی خارج می شود بـه نحوی کـه مثلا فرد قانع نمیشود کـه دست هایش تمیز اسـت.
او متوجه نمیشود دست هایش نیازی بـه چندین بار شست و شو ندارد. حتی ممکن اسـت کـه با پیشرفت این حس، عمل فرد تنها بـه دست هایش محدود نشود و مرتب احساس کند کـه خانه اش نیاز بـه شست و شو دارد. یا اینکه با آمدن مهمان بـه خانه اش حالت عصبی پیدا کند کـه مبادا محل زندگی اش آلوده شود. این حالت عصبی و حساسیت در مسائل همان تکانه هاي عصبی اي هستند کـه در مغز و خودسرانه شروع می شوند. این رفتارها آغازگر وسواس عملی یا بروز وسواس در عمل می شوند.
جالب اینجاست کـه کسی کـه وسواس دارد در ذهن ناخودآگاه و یا حتی خودآگاه خود میداند کـه کار منطقی اي انجام نمیدهد. او، اما قادر نیست کـه کارش را متوقف کند. در ذهن خود حس می کند کـه تا وقتی کارش بـه پایان نرسیده اسـت آرام و قرار پیدا نمیکند.
فرق وسواس فکری با وسواس عملی چیست؟
وسواس فکری بیشتر در ذهن این تکرار پیش میآید و این چرخه وسواس مدام تکرار می شود ولی عملی هم ذهن درگیر اسـت و هم بـه صورت عملی انجام میدهید یعنی بـه طور مثال هزاران بار گاز اجاق گاز را چک میکنید کـه آیا خاموش اسـت یا روشن و دوباره این را ادامه میدهید و بـه ذهن خود خاطرجمعی نمیدهید کـه درست دیده اید و اجاق گاز خاموش اسـت.
و بـه صورت واضح تر و علمی تر بخواهیم بـه این موضوع بپردازیم باید بگوییم اختلال وسواس فکری-عملی «OCD» یک نوع اختلال اضطرابی اسـت کـه در ان فرد دچار افکار وسواسی «Obsessions» و رفتارهای اجباری «Compulsions» میشود. این افکار وسواسی میتوانند شامل ترس از آلودگی، نیاز بـه ترتیب و تقارن، یا افکار تهاجمی باشند کـه باعث اضطراب می شوند. رفتارهای اجباری مانند شستن دستها، شمارش اشیاء، یا بررسی قفلها، اغلب در پاسخ بـه این افکار وسواسی انجام میشوند.
علائم OCD طبق معمولً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می شوند و میتوانند در طول زمان تغییر کنند. این اختلال می تواند بر روی کیفیت زندگی، کار و روابط اجتماعی فرد تأثیر منفی بگذارد و اغلب بدون درمان میتواند بـه مدت طولانی ادامه یابد.
درمانهاي موجود برای OCD شامل رواندرمانی، مانند رفتاردرمانی شناختی «CBT»و داروهایی مانند بازدارندههاي باز جذب سروتونین «SSRIs» یا کلومیپرامین هستند، CBT بـه فرد کمک میکند تا با ترسها و وسواسهاي خود روبهرو شود و از انجام رفتارهای اجباری جلوگیری کند. در مواردی کـه OCD مقاوم بـه درمان اسـت، ممکن اسـت استفاده از داروهای آنتیسایکوتیک بـه همراه SSRIs مفید باشد.
علت دقیق OCD ناشناخته اسـت، اما تحقیقات نشان میدهند کـه عوامل ژنتیکی، تجارب زندگی مانند کودکآزاری یا سایر حوادث استرسزا و تغییرات در برخی از نواحی مغز می توانند در ابتلا بـه این اختلال نقش داشته باشند. تشخیص OCD بر اساس علائم اسـت و طبق معمولً با استفاده از مقیاسهاي درجهبندی مانند مقیاس وسواس اجباری ییل-براون «Y-BOCS» انجام میشود.
در نهایت، OCD یک اختلال جدی اسـت کـه نیاز بـه توجه و درمان مناسب دارد. اگر فردی دچار علائم OCD اسـت، مهم اسـت کـه بـه دنبال کمک حرفهاي باشد تا بتواند با این چالشها مقابله کند و کیفیت زندگی خودرا التیام ببخشد.
وسواس چند مدل دارد؟
بله درست اسـت وسواس مدل هاي مختلفی دارد و فقط یک مدل نیست ولی در آخر همه ی انها بـه ذهن و مغز ربط دارد خواهشمندیم بر طبق این توضیحات درباره این بیماری اگر دچار هستید حتماً بـه دکتر مربوطه بروید تا درمان هرچه زودتر انجام شود و از این بیماری خلاص شوید.
انواع وسواس عبارتند از:
وسواس چک کردن: این افراد بـه دلیل ترس از آسیب رساندن بـه دیگران یا خودشان، ممکن اسـت چندین بار چیزهایی مثل قفل در، زنگ آژیر، اجاق گاز، چراغهاي برق و غیره را بررسی کنند.
وسواس تمیزی: این نوع وسواس شامل تمایل شدید بـه تمیز کردن و شستشو اسـت. افراد ممکن اسـت بـه دلیل ترس از آلودگی یا عفونت، دستها یا اشیاء را بیش از حد معمول بشویند.
وسواس افکار مزاحم: این افراد ممکن اسـت دچار افکار ناخواسته یا تصاویر ذهنی باشند کـه موجب ناراحتی و اضطراب میشود.
وسواس نظم و تقارن: این افراد بـه دنبال نظم و ترتیب خاصی هستند و ممکن اسـت نیاز بـه ترتیب دادن اشیاء بـه شکل معینی داشته باشند تا احساس آرامش کنند.این اختلال می تواند بر جنبههاي مختلف زندگی فرد تأثیر بگذارد و کیفیت زندگی وی را کاهش دهد. درمان وسواس طبق معمولً شامل رواندرمانی، دارو درمانی، یا ترکیبی از هردو اسـت.
آیا وسواس عملی هم درمان دارد؟
قطعا هر بیماری درمان خاص خودش را دارد ولی دراین مورد باید خود شـما هم بـه خودتان بعد از مراجعه بـه روانپزشک کمک کنید و اگر این روند را ادامه بدهید دچار شدت شدیدتر بیماری میشوید پس قطعا کنار دارو باید خودتان هم تمرین کنید با راهکارهایی کـه دکتر شـما بـه شـما قطعا میگوید.
اختلال وسواس فکری عملی طبق معمولً با روان درمانی، تجویز دارو یا استفاده از هردو بـه صورت هم زمان درمان میشود. تحقیقات ثابت کرده اسـت کـه درمانهایي کـه برای درمان OCD تجویز میشوند، شامل درمان شناختی رفتاری «CBT» اسـت. این روش برای معالجه طیف وسیعی از اختلالات استفاده می شود و نوع خاصی از ان بـه نام «ERP» وجوددارد کـه در درمان اختلال وسواس بسیار موثر اسـت.
در ERP، فرد مبتلا بـه OCD در ابتدا توسط یک درمانگر مورد بررسی قرار میگیرد. سپس در دسترس افکار یا موقعیتهایي قرار میگیرد کـه باعث بروز اضطراب یا منجر بـه وسواس و اجبار می شود. بـه این ترتیب یاد می گیرد کـه درگیر اجباریهاي عادت نشود. این رویکرد با هدف کاهش تدریجی اضطراب ناشی از چنین افکار و برخوردهایی صورت میگیرد تا فرد بتواند علائم OCD را بهتر مدیریت کند.
داروهای موسوم بـه مهارکننده هاي بازگشت مجدد سروتونین «SRIs» و مهار کننده هاي انتخابی بازجذب سروتونین «SSRIs» نیز برای درمان OCD استفاده می شوند.داروهای درمان اختلال وسواس فکری عملی شامل داروی ضد افسردگی قدیمی مثل کلوميپرامين و داروهای جدیدی هم چون فلوکستین، فلووکسامین و سرترالین نیز هستند. SSRI با افزایش مقدار سروتونین انتقال دهنده عصبی مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.این داروها ممکن اسـت تا 12 هفته طول بکشد تا علائم را التیام بخشند.
اختلال وسواس فکری عملی در بین مردم چه قدر رایج است؟
متآستفانه اینروزها این نوع بیماریها بین مردم زیاد شده اسـت و بسیاری هم فکر درمان نیستند چون خودرا بیمار نمیدانند و البته بـه ضرر خود و اطرافیانشان اسـت چون قطعا اطرافیان هم اذیت می شوند.تقریباً از هر پنجاه نفر یک نفر، بـه نسبت مساوی بین زنان و مردان ،در برهه اي از زندگیشان از اختلال وسواس فکری عملی رنج میبرند. این رقم بالغ بر 1 میلیون نفر در بریتانیا اسـت.از مبتلایان مشهور میتوان چارلز داروین زیست شناس، پرستار پیشرو فلورانس نایتینگل، بازیگر کامرون دیاز و فوتبالیست دیوید بکهام را نام برد.
دلایل اینکه فرد دچار بیماری وسواس فکری عملی می شود چیست؟
این بیماری یک دفعه ظاهر نمیشود و خورد خورد د بدن شـما ایجاد شده اسـت و بعد بـه صورت انفجار رخ می دهد و یا وسواس فکری عملی دچار میشوید یا فقط وسواس فکری و استرس و اضطراب در کودکی و نوجوانی بسیار مهم اسـت کـه پیشگیری شود چرا کـه باعث همین مدل بیماریها می شود ودر کودکان بسیاری، وسواس هاي غیر شدید دارند.
انها ممکن اسـت اسباب بازی هاي خودرا بسیار دقیق بچینند و یا از قدم گذاشتن بر روی ترک هاي پیاده رو خودداری کنند. این موضوع با بزرگتر شدن کودک ناپدید می شود.اختلال وسواس فکری عملی در بزرگسالان طبق معمول در دوران نوجوانی و یا اوایل دهه بیست زندگی آغاز میگردد. علایم ان می تواند در طی زمان ظاهر و پنهان شوند، ولی فرد ممکن اسـت پس از سال ها ابتلا بـه این بیماری تقاضای کمک کند.
ابتلای یکی از والدین، خواهران یا برادران بـه وسواس: وجود تاریخچه خانوادگی از این اختلال میتواند نقشی در ایجاد OCD داشته باشد.
تفاوتهاي فیزیکی دربخشهاي خاصی از مغز: برخی تحقیقات نشان دادهاند کـه تغییرات در مغز ممکن اسـت در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.
تجربهي آسیب روحی: مثلا سوءاستفادهي جسمی یا جنسی در کودکی.
ابتلا بـه سایر اختلالات روانی: مانند اختلال اضطراب، افسردگی، سوءمصرف مواد یا تیکهاي عصبی.
آیا بیماری های دیگری داریم که شبیه اختلال فکری و عملی باشد؟
دراین نوع بیماری باید بگویم متآستفانه بسیار مدل هاي مختلفی اسـت کـه نمیتوان دقیق گفت وسواس فکری اسـت یا عملی ولی ان هم از این مدل بهره می گیرد ودر ادامه این پست بیشتر برایتان توضیح مثال میزنم کـه اگر آشنایی ندارید یا حتی اگر این مشکلات را دارید حتماً پیگیری کنید.
اختلالات بسیار دیگری ممکن اسـت شبیه اختلال وسواس فکری عملی باشند و یا اینکه با ان همپوشانی داشته باشد.
اختلال خود زشت انگاری یا پریشانی از زشت تصور کردن خود. شـما باور دارید کـه بخشی از صورت یا بدن تان شکل بدی دارد و ساعت ها در مقابل آینه در حال بررسی یا تلاش برای پوشاندن ان هستید. حتی ممکن اسـت از ظاهر شدن در مکان هاي عمومی خودداری کنید.
اختلال کندن مو- اصرار زیاد برای کندن موی سر یا ابرو.
اضطراب سلامتی «هیپوکندریازیس» – ترس از ابتلا بـه یک بیماری جسمی جدی، مانند سرطان.
افراد دارای سندرم تورت «کـه در ان یک فرد ممکن اسـت ناگهان فریاد بزند و یا به طور غیرقابل کنترلی تکان بخورد» اغلب دارای اختلال وسواس فکری عملی نیز هستند.
کودکان و بزرگسالانی کـه دارای بعضی از انواع اوتیسم، مانند سندرم اسپرگر هستند، ممکن اسـت بـه نظر برسند کـه اختلال وسواس فکری عملی دارند چرا کـه ترجیح میدهند کارها بـه شکل خاصی انجام شوند و یا برخی رفتارها رو دائم تکرار کنند.
اگر دچار بیماری وسواس فکر یا عملی هستیم ولی درمان نکنیم چه اتفاقی پیش می آید؟
این بیماری یک نوع اختلال جدی در بدن ایجاد می کند کـه با نرفتن بـه دکتر متخصص مربوطه بـه خودتان بیشتر آسیب میزنید و روز بـه روز حالات شـما بدتر می شود و همچنین اضطراب شدید و استرس در بدن شـما ایجاد می شودهرچند علایم OCD ممکن اسـت بـه مرور زمان التیام یابند و یا برای مدتی ناپدید شوند، ولی طبق معمولً دوباره خودرا بروز می دهند.
بعضی از افراد ممکن اسـت بـه آهستگی بدتر شود در حالی که برخی دیگر فقط بـه هنگام اضطراب یا افسردگی دچار علایم شدیدتر می شوند.درمان طبق معمولً کمک می کند.کـه همین استرس باعث درگیری بیماری هاي دیگری می شود.
آیا داروهای این بیماری وسواس عملی فکری به بهبود آنها فقط کمک می کند یا درمان کاملا حل می شود؟
قطعا تحقیقات زیادی در مورد این موضوع شده اسـت و بر روی بیماران زیادی دیده شده کـه جواب مثبت گرفته شده اسـت و فرد کاملا مشکل وسواسش بر طرف شده اسـت ولی باید خود متخصص هم ریشه یابی درست کند و داروهای مناسب فرد داده شود و هم اینکه خود فرد هم بـه خودش دراین زمینه کمک کند.ولی در کل
بسیاری از بیمارانی کـه با اختلالات وسواس فکری رو بـه رو هستند چه از ان آگاه باشند چه بـه صورت پنهانی دچار ان شده باشند، بدون درمان بـه زندگی شان ادامه می دهند. آن ها متاسفانه با شرایط سختی در زندگی روزمره شان رو بـه رو می شوند.
همین باعث مشکلات زیادی می شود کـه فشارهای روزمره را چندین برابر می کند. در نتیجه ان کیفیت زندگی فرد پائین میآید. بـه همین دلیل دانشمندان روزانه در حال تحقیق درباره چگونگی درمان و رفع اختلالات اینچنینی هستند. اگرچه نتایج این تحقیقات هنوز در مرحله اجرا قرار نگرفته اسـت و مسلما بـه زمان نیاز دارد تا استفاده از برخی داروها و شرایط وارد روتین پزشکان شود. ولی این یک چشم انداز برای امیدواری دراین زمینه اسـت.
دیدگاه دکتر رودریگرز در مورد درمان بیماران OCD یا همان اختلال وسواس فکری
یکی از انسانهایی کـه دراین بیماری کمک زیادی کرده اسـت و تحقیقات بسیاری در افراد گوناگون کرده اسـت دکتر رود ریگرز می باشد کـه بسیار دراین موضوع خبرات خوبی داشته اسـت . دکتر کارولین رودریگرز بـه شکل اختصاصی بر روی درمانهای موجود و درمانهای ممکن بر اختلال وسواس فکری تحقیقاتی را انجام دادند. نتیجه این تحقیقات در 23 ژون 2023 در نشریه NIH RECORD بـه ثبت رسید. در سخنرانی کـه دکتر رودریگرز انجام داد، نتیجه این تحقیقات را بـه این ترتیب اعلام کرد.
در ابتدا رودریگرز گفت: بـه تحقیقات انجام شده در درمان اختلال وسواس فکری بسیار خوشبین اسـت و از انچه کـه در افق آینده میبیند هیجان زده اسـت.
طبق معمول دارهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین در جهت درمان بیماران OCD استفاده می شوند. درکنار ان رفتار درمانی برای بازرسی علائم و پاسخ دهی بـه ان توسط افراد متخصص انجام می شود. با کمک رفتاردرمانی تلاش میکنند تا پیوند بین افکار مزاحم ایجادکننده اضطراب و اجبار را مختل کنند.
داروهای مورد تحقیقات چه بوده است
طبق تحقیقاتی کـه دکتر کارولین رودریگرز کرده اسـت باید خوشحال باشیم کـه این روند را میتوان با درمان درست و طبق این داروها در شخص کم کم کاهش دهیم و بعد بـه مرورزمان کامل از بین میرود.بـه شکل معمول داروها و رفتاردرمانی نیمی از بیماران را درمان می کند و نیمی دیگر همان گونه با مشکل رو بـه رو هستند.
رودریگرز معتقد بود کتامین بـه برخی بیماران کمک می کند. اما با توجه بـه اثرات بسیار شدید کتامین این دارو نمیتواند مورد مصرف بیماران قرار بگیرد. کتامین طبق معمول برای القاء و حفظ بیهوشی استفاده می شود. نکته مهم: مصرف ان برای بیماران بـه شکل عادی خطرناک اسـت.
رودریگرز دوز پائین کتامین و همچنین سالین را بـه شکل انفوزیون «پمپ هاي تزریق قطره اي دارو» را در برخی بیماران بـه کار برد. نتیجه ان این بود کـه بسیاری از بیماران توقف علائم وسواس فکری را گزارش کرده بودند و برخی گفته بودند میخواستند بـه این شکل افکار ادامه بدهند کـه باوجود کتامین نتوانستند.
در مقایسه با بیمارانی کـه سالین دریافت کرده بودند بیمارانی کـه با کتامین درمان شده بودند التیام بسیار سریعتری داشتند. اثرات و نحوه اثر کتامین بر روی مغز در تحقیقات رودریگرز بیان شده اسـت ودر این لینک میتوانید مشاهده کنید.
اما اثر بلند مدت دارو و تاثیر ان بر روی گلوتامات در مغز «یک انتقال دهنده عصبی کـه پیامها را در ان جابه جا می کند و درمان OCD بر روی گلوتامات اثر بلند مدت تری را نشان می دهد» چیزی اسـت کـه نیاز بـه تحقیقات بیشتر دارد.
و در پایان
خواهشمندم این نوع بیماری و اختلال را جدی بگیرید و برای رفع این درمان پیش یک متخصص خوب بروید و حتی اگر استرس و اضطراب دارید هم بـه فکر درمان باشید چون همین استرس باعث مشکلات و اختلال هاي دیگر در بدن تان می شود بیماری روانی آسیب هاي بسیاری زیادی در بدن ایجاد می کند و این را بدانید بیماری روحی بیماری خطرناکی نیست و فقط باید درمان شوید پس نگران فکرهای پریشان کـه در مورد بیماری روحی میگویند نکنید و خودرا سریعا با روانپزشک و مشاوره و ادامه دادن دراین موضوع خودرا درمان کنید.
