چگونه خود را بشناسیم؟ (5 روش موثر شناخت شخصیت خود)
انسان همیشه بر سفره انتخابات خودش می‌نشیند. اولین انتخاب آگاهانه ما باید انتخاب خودمان باشد. سایر انتخابات زندگی در سایه این انتخاب انجام می‌شود. انتخاب خویش یعنی خودت را بشناس و شیوه بودنت در این دنیا را انتخاب کن! بسیاری از افراد می‌پرسند چگونه خود را بشناسیم؟
راه‌های مختلفی برای خودشناسی وجود دارد؛ اما نکته قابل توجه این است که خودشناسی یک فرآیند همیشگی و پیوسته می‌باشد.
اینگونه نیست که شما یک بار این فرآیند را طی کنید؛ سپس خیالتان راحت باشد که به خودشناسی رسیده‌اید! زندگی ما را در برابر ابتلائات و موقعیت‌های متعددی قرار می‌دهد که نیازمند یک برگشت ارزیابانه به قبل و بازسازی و ارتقای خودمان می‌باشد. در ادامه درمورد اهمیت خودشناسی و اینکه چه طور خود را بشناسیم صحبت می‌کنیم.
منظور از شناخت خودمان چیست؟
خودشناسی در فلسفه به معنای شناخت حالات ذهنی است؛ یعنی آنچه شخص احساس می‌کند؛ می‌اندیشد؛ اعتقاد دارد و یا انتظار دارد. اینکه چطور خود را بشناسیم به عوامل متعددی بستگی دارد و نیازمند دانش ما درمورد جهانی است که در آن زندگی می‌کنیم.
اینکه ما چه کسی هستیم، از کجا آمده‌ایم و به کجا می‌رویم، فلسفه زیربنایی سایر رفتارها و انتخابات ما در زندگی است.
دستیابی به خودشناسی نیازمند انسان شناسی، جهان شناسی، خداشناسی، غایت شناسی و شخصیت شناسی است. خوشبختانه در فلسفه اسلامی به بسیاری از این سوالات پاسخ داده شده است؛ اما اینطور نیست که با خواندن چندین کتاب و سخنرانی به خودشناسی برسیم!
اینکه کتاب‌ها چه گفته‌اند و از نظر ما چه چیزی درست است؛ بدین معنا نیست که ما اینگونه هستیم! در خودشناسی بین آنچه هستیم و آنچه باید باشیم مرز باریکی وجود دارد!
چرا باید خودمان را بشناسیم؟
خودشناسی به شما کمک می‌کند که بدانید چه کسی هستید، در کجا زندگی می‌کنید و مقصد شما در زندگی چیست.
به گفته متخصصان وبسایت Healthline:
درنتیجه نداشتن خودشناسی در زندگی سردرگم حرکت خواهیم کرد؛ به‌جای زندگی با توجه به خواست و نیاز خود، براساس نظرات دیگران و اتفاقات اطرافمان پیش خواهیم رفت. نتیجه این نوع زندگی احساس عدم رضایت خواهد بود، در این حالت حتی ممکن است زندگی شما خوب بنظر برسد و شما نتوانید دلیل نارضایتی خود را پیدا کنید.
اینکه چگونه خود را بشناسیم و این فرآیند را طی کنیم ما را از گرداب سردرگمی نجات می‌دهد. از جمله مزیت‌ها و اهداف خودشناسی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
-
در شناخت نقش و جایگاه انسان در این دنیا به شما کمک می‌کند.
-
به شما کمک می‌کند هدف و غایت خود را در زندگی کشف کنید.
-
نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید.
-
شناخت خود در شناسایی انگیزه‌ها و علایق به شما کمک می‌کند.
-
به شما کمک می‌کند نیازها و خواسته‌های خود را شناسایی کنید.
-
شناخت خود و شخصیت شناسی در آگاهی از ویژگی‌های شخصیتی به شما کمک می‌کند.
-
اگر خودتان را بشناسید، راحت‌تر و بهتر می‌توانید با خودتان ارتباط برقرار کنید.
چگونه خود را بشناسیم؟
برای اینکه چگونه شخصیت خود را بشناسیم راهکارهای مختلفی وجود دارد که هر کدام در شناخت بعدی از ابعاد وجودی و شخصیتی ما موثر می‌باشند. در ادامه راه‌های دستیابی به خودشناسی را ذکر می‌کنیم:
مطالعه کتاب
یکی از راه‌های شناخت خودمان، مطالعات کتاب و گوش دادن به سخنرانی‌های مرتبط با خودشناسی است. این کتاب‌ها و جلسات، فرآیند خودشناسی را به ما یاد می‌دهند. مطالب روانشناسی در نحوه شناخت ویژگی‌ها و خصوصیات خودمان نقش مهمی دارند. این مطالب به ما آموزش می‌دهند که چگونه سفر جذاب و پر پیچ و خم خودشناسی را طی کنیم. اما کتاب‌ها به تنهایی ما را به مقصد نمی‌رسانند. فقط می‌گویند چگونه باید این سفر را طی کنیم.
تست‌های شخصیت شناسی در شناخت خود
در اینکه چطور خود را بشناسیم تست‌های شخصیت شناسی و تست چگونه خود را بشناسیم کمک زیادی به ما می‌کنند. ما گاهی بین آنچه هستیم و آنچه که فکر می‌کنیم باید باشیم، می‌مانیم! با گذاشتن کلاهی بزرگ بر سر خودمان در دام آنچه باید باشیم، اسیر می‌شیم؛ اما در موقعیت‌های عملی و بزنگاه‌های سخت زندگی متوجه می‌شویم، شناخت درستی از خودمان نداریم. تست‌های شخصیت شناسی مکمل خوبی برای شناخت ما از خودمان هستند. به عنوان مثال تست شخصیت شناسی MBTI، پریسشنامه پنج عاملی نئو که ویژگی‌های همچون برون‌گرایی، توافق پذیری، وظیفه شناسی، احساسات منفی و پذیرش را می‌سنجد. تست شخصیت کتل و بسیاری دیگر از تست‌هایی که در شناخت خود به شما کمک می‌کنند. اما توجه نمایید که تست‌های ارزیابی شخصیت باید به کمک متخصص مشاوره فردی تحلیل شوند.
توجه به حالات درونی و ذهنی
برای اینکه بدانیم چگونه خود را بشناسیم، توجه به حالات درونی خودمان ضروری می‌باشد، اگر این فرآیند را طی نکنید به هیچ وجه نمی‌توانید به خودشناسی برسید. لحظاتی که به خودتان و آنچه در فکر و احساستان می‌گذرد توجه می‌کنید و احساسات، افکار، انتظارات، آرزو‌ها، معناها و ارزش‌ها را در می‌یابید مفید‌ترین ساعات عمر محسوب می‌شود. پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز می‌فرمایند: یک ساعت تفکر از هفتاد ساعت عبادت برتر است. توجه به آنچه که در لحظه احساس می‌کنید و یا درمورد آن تفکر می‌نمایید اطلاعات ارزشمندی درمورد شما به دست می‌دهد.
به عنوان مثال شما در کتاب‌ها درمورد نقش و جایگاه انسان، هدف او، رسالتش درجهان هستی و… مطالعه کرده‌اید؛ حالا باید در خلوت خود ببینید آیا واقعا همانگونه که باید باشید هستید؟ یا در غرق در زندگی روزمره شده و نقش و جایگاه خود را فرموش نموده‌اید؟ یک مثال دیگر اینکه تصور نمایید شما به رنج بزرگی مبتلا شده‌اید؛ در این موقعیت نیازمند لحظاتی برای خلوت با خود و خدا برای کشف و درک معنای این رنج و دریافت اطلاعات ارزشمندی درباره چگونه خود را بشناسیم هستید.
نوشتن برای خودشناسی
برای درک و فهم بهتر حالات درونی و ذهنی خود باید آن‌ها را یاد داشت کنید. بعید است بدون نوشتن خودشناسی محقق شود. وقتی یاداشت می‌کنید، تازه متوجه می‌شوید مبدا و مقصد کجاست و چگونه باید این مسیر را طی کرد؟ برای این سفر(خودشناسی) به چه ملزوماتی احتیاج دارید؟ و بسیاری دیگر از سوالاتی که تا ننویسید نمی‌توانید پاسخ آن‌ها را پیدا کنید. پس یک پاسخ مهم برای اینکه چطور خود را بشناسیم؟ نوشتن است.
نظرخواهی از دوستان و نزدیکان
گاهی ما خصوصیات و ویژگی‌هایی داریم که خودمان متوجه آن‌ها نمی‌شویم؛ افراد دیگر می‌توانند در شناخت این خصوصیات به ما کمک کنند. برای اینکه چگونه خود را بشناسیم، می‌توانید از دوستان و نزدیکانی که ارتباط بیشتری با شما دارند، نظر خواهی کنید و بخواهید که برخی از ویژگی‌های مثبت یا منفی شما را ذکر نمایند؛ اما حتما توجه نمایید که نظرات دیگران را باید با توجه به آنچه که خودتان از شخصیت و ویژگی‌های خود به آن رسیده‌اید تطابق دهید.
چند نکته درمورد شناخت خود
در مورد اینکه چگونه خودئرا بشناسیم؟ به نکات زیر دقت کنید:
-
خودشناسی یک فرآیند پیوسته و مداوم، تا پایان عمر می‌باشد؛ اما بهار آن در نوجوانی و جوانی است. دورانی که شخصیت و اعتقادات در حال شکل‌گیری هستند و انعطاف‌پذیری نیز بیشتر می‌باشد.
-
بخشی از شناخت خود مربوط به دانستن وضعیت کنونی و جنبه دیگر آن تلاش برای حرکت به سمت وضعیت مطلوب است.
-
سفر خودشناسی جذاب و شیرین است؛ اما با چالش‌ها و رفت و برگشت‌هایی بین وضعیت کنونی و شرایط ایده آل همراه می‌باشد که طبیعی است.
-
اینکه چگونه خود را بشناسیم در رواشناسی غربی و اسلامی متفاوت می‌باشد. غرب‌گرایان انسان را موجودی می‌دانند که بدون هدف و معنا در این دنیا افکنده شده است و خودش باید همه چیز را بسازد؛ اما براساس آیات و روایات انسان هدف و معنایی برای زندگی در این دنیا دارد که باید آن‌را کشف و به سمت آن حرکت کنید.
-
مقدمه خودشناسی، انسان شناسی است. مراقب باشید در دام تعاریف روانشناسان و فیلسوفان غربی از انسان اسیر نشوید. بهترین منبع برای شناخت انسان، آیات و روایات هستند.
-
هر انسانی نقاط ضعف و قوت دارند و هیچ کس کامل نیست. آنچه اهمیت دارد تلاش در جهت بهبود و کمال می‌باشد.
-
انسان پیوسته در معرض ابتلا و امتحان قرار می‌گیرد. ابتلائات و امتحانات از مهم‌ترین اسباب شناخت ما از خودمان هستند.
-
هیچ وقت برای شروع خودشناسی دیر یا زود نیست!
نتیجه‌گیری
برای اینکه چگونه خود را بشناسیم راه‌های مختلفی وجود دارد که در طی کردن سفر خودشناسی به شما کمک می‌کنند. شناخت خود نیازمند داشتن یک جهان‌بینی درست و دقیق می‌باشد تا در فهم مبدا و مقصد این سفر و ملزومات آن به شما کمک کند. این مسیر شیرین اما پر از چالش و فراز و نشیب می‌باشد که همراهی یک روانشناسان متخصص، مطالعه و… راه را برای شما هموار می‌کند.
