تحول در صنعت حمل و نقل به کمک بارنامه الکترونیکی در سال جدید
بارنامه ها، به عنوان یکی از ارکان اصلی سیستم حمل‌ونقل کشور، همواره با مخاطراتی همراه بوده و هم رانندگان، هم صاحبان بار را با هدررفت انرژی و زمان مواجه ساخته‌اند. وجود برخی کاستی‌ها و نقص جدی در سیستم صدور این سند قانونی، زمینه‌ساز این شد که آسان‌بار به عنوان یک نهاد متعهد نسبت به رشد و تعالی ساختار حمل‌ونقل کشور، ایده‌های بدیعی در این زمینه ارائه کند. در این یادداشت قرار است قدری بیشتر با ایده اصلی آسان‌بار آشنا شوید.
اهمیت بارنامه در نظام حمل و نقل کشوری
بدون تردید بارنامه کلیدی‌ترین و اصلی‌ترین سند قانونی است که در جریان انتقال بار، برای تمام طرفین حاضر در این پروسه اهمیت دارد. هم باربری‌ها، هم صاحبان بار، هم خود راننده و هم حتی نهادهای دولتی و نظارتی، به علل مختلفی به این سند قانونی نیاز دارند. اصلی‌ترین علت اهمیت آن را می‌توان اثبات مالکیت بر بار و توضیح جزئیات آن دانست.
به بیانی دیگر در وهله اول این سند قانونی نشان می‌دهد که درخواست انتقال بار توسط کدام شرکت ثبت شده، توسط کدام راننده اجابت شده و مالک خود بار کیست. اطلاع از این سه امر مهم، دقیقاً همان علتی است که استفاده از بارنامه را از دید نهادهای نظارتی الزامی ساخته است. پس از این، ثبت جزئیات بار است که اهمیت پیدا می‌کند.
بارنامه اعلام می‌کند که چه محصولی، در چه حجم و تعدادی و تابع چه شرایطی به منظور انتقال و جابجایی در اختیار راننده است. این هم راننده را نسبت به حفظ کیفیت و سلامت بار پاسخگو می‌سازد و هم او را از گزند ادعاهای ناروا و اشتباه حفظ می‌کند؛ به عنوان مثال صاحب بار نمی‌تواند مدعی جزئیاتی خلاف واقع بوده و چیزی از راننده اعاده کند.
ثبت جزئیات توافق مالی صورت گرفته در بارنامه
در کنار مسئله مالکیت و جزئیات کالا، یک موضوع بسیار مهم دیگر، پرداختن به جزئیات مالی بین راننده و کارفرمای انتقال بار است؛ کارفرما ممکن است شخص حقوقی/حقیقی یا شرکت باربری باشد. در عمل توافق مالی که طرفین به آن دست می‌یابند، در این سند قانونی ذکر شده و به موازات آن حد کمیسیون و جزئیات مالی دیگر نیز تعیین خواهد شد. از این جهت محتویات آن برای رانندگان بسیار اهمیت دارد. زیرا در عمل بدون در دست داشتن یک بارنامه هوشمند و قابل اتکا، رانندگان نمی‌توانند دستمزد و حق خود را از شرکت‌های باربری یا هر کارفرمای دیگری مطالبه کنند. پس یکی دیگر از علل اساسی اهمیت بارنامه، همین حفاظت از حق و حقوق رانندگان در برابر کارفرمایان است.
نوسازی و بهینه‌سازی پروسه‌های مربوط به بارنامه؛ کلید تحول در نظام باربری
حال با مروری کوتاه بر علل اهمیت این سند قانونی، بدون تردید می‌توانید متوجه شوید که یکی از ستون‌های اصلی این نظام تجاری و خدماتی است. به همین علت تحول این سند قانونی و هجرت آن به سمت بارنامه الکترونیکی، می‌تواند زمینه‌سازی تحول کل نظام حمل‌ونقل کشور باشد. هر چند نیاز به تأکید است که صرفاً با الکترونیکی ساختن این چنین سندهای قانونی، قطعاً امکان تحول این سیستم فراهم نخواهد شد.
در این بین نباید از نقش بهبود کیفیت آموزش رانندگان، نوسازی کامیون‌ها، تریلی‌ها و سایر وسایل نقلیه و همچنین نوسازی و بهسازی جاده‌های پرتردد کشوری غافل شد. اما این تحول عظیم قطعاً با گام‌های کوچک اما مؤثر به معنی واقعی کلمه، ممکن خواهد شد. با همین ذهنیت بود که آسان‌بار برای اولین بار سعی کرد ایده صدور بارنامه‌های الکترونیکی را به طور مؤثری اجرا و پیاده‌سازی کند. اما پیش از پرداختن به علل اهمیت و برتری این ایده به اجرا درآمده توسط آسان‌بار، اجازه دهید به ماهیت این سند قانونی، نیم‌نگاهی داشته باشیم.
بارنامه الکترونیکی چیست؟
بارنامه الکترونیکی، آنچنان که از نام آن پیداست، همان سند قانونی تشریح‌شده در بخش‌های پیشین است که در آن سیستم و نحوه ثبت و ارائه اطلاعات دچار دگرگونی جدی شده است. در حالی که در شیوه قدیمی صدور و ثبت اطلاعات، کاغذ نقش محوری داشته و صرفاً به صورت دستی و فیزیکی امکان صدور بارنامه وجود داشت، ابزارهای الکترونیکی برخط، این شیوه را از اساس دگرگون کرده‌اند. در بارنامه‌های الکترونیکی خبری از ثبت دستی نیست و تمام اطلاعات به صورت دیجیتال و در قالب فایل‌های کامپیوتری ایجاد و همرسانی می‌شوند.
در این شیوه، اطلاعات در بستر یک شبکه سراسری اینترنت بارگذاری شده و از این طریق در اختیار ذی‌نفعان قرار می‌گیرد. این دقیقاً همان بخشی از کار است که منجر به ایجاد تمایز جدی شده است. بدون نیاز به ارتباط حضوری و نزدیک، افراد حتی از صدها کیلومتر آن طر‌ف‌تر می‌توانند در مورد محتویات این سند قانونی به توافق رسیده و به صورت آنی و لحظه‌ای از جزئیات آن مطلع شوند. این شاید اصلی‌ترین برگ برنده در صدور بارنامه‌های الکترونیکی باشد اما صرفاً دروازه‌ای برای بهره‌مندی از مزایای بیشتر است.
چرا صدور بارنامه به این شیوه منجر به تحول در صنعت حمل‌ونقل خواهد شد؟
برای درک علت تحول صنعت حمل‌ونقل با این نوع از بارنامه، کافیست به توضیحاتی که در طول متن ارائه شد رجوع کنید. ما در ابتدا متوجه شدیم که این سند قانونی چرا و تا چه حد برای فعالین و دست‌اندکاران این حوزه، بالأخص رانندگان زحمتکش اهمیت دارد. با ارتباط دادن این حد از اهمیت به مزایای استفاده از آن، قطعاً پاسخ درخور و مناسبی برای پرسش خود خواهید یافت. اکنون باید پرسید استفاده از بارنامه‌های الکترونیکی چه مزایایی دارد؟
حفظ تعادل بین عرضه و تقاضای موجود در این حوزه؛ این یعنی حفظ منافع رانندگان در عین تثبیت قیمت‌های منطقی و واقعی
قطع نیاز به حضور واسطه‌ها در بازار و حذف کمیسیون‌های غیرمعقول برآمده از خواست دلال‌ها
کمک به راحتی و آسودگی بیشتر رانندگان با وجود سهولت بیشتر در توافق و تعیین تعهدات
کاهش ریسک ایجاد خطا یا بدعهدی از سوی طرفین دخیل در انجام پروسه انتقال بار
یک گام مهم به سوی ایجاد نظام رتبه‌بندی و نمره‌دهی به رانندگان به منظور احقاق حق رانندگان حرفه‌ای و متعهدتر
افزایش حد پاسخگویی شرکت‌های باربری و رانندگان در قبال صاحب بار
افزایش سرعت انتقال اطلاعات با در نظر داشتن برخط بودن ساختار اشتراک و همرسانی