آسانسور : بالابَر «برای حمل بار» یا آسانبَر «برای حمل انسان»، اتاقک متحرکی هست که به وسیلهٔ آن از طبقهاي به طبقات بالا روند و یا از طبقهٔ بالا به پایین فرود آیند. در اینجا به معرفی سه نوع آسانسور که شامل آسانسورهای پانوراما «نمادار»، آسانسورهای با دو در مقابل و آسانسورهای با دو در مجاور میباشد، می پردازیم.
امروزه آسانسورهای پانوراما نقش مهمی در زیبایی طراحی معماری ساختمان، ایفا میکند که این مسأله مورد دقت تعداد زیادی از مهندسان ساختمان هست. بعضی موارد بهرهگیری آن عبارتند از:
در نمای ساختمانهاي با ارتفاع متوسط «مثل مجتمعهاي تجاری و رستورانها و…»
در داخل فروشگاههاي زنجیرهاي چند طبقه
در داخل ساختمانهاي مسکونی بسیار لوکس تریپلکس و بالاتر
در هتلها و مکانهاي لوکس مثل تالارها
در سایر ساختمانهایي که آسانسور آن در نما در نظر گرفته شده هست.
آسانسور پانوراما دارای تنوع بسیار زیادی در اساس طراحی بوده که نه تنها معمار را در طراحی معماری خود محدود نمینماید، بلکه ایدههاي متنوعی را نیز ارائه می کند.
آسانسور پانوراما معمولا با دو سیستم کششی و هیدرولیک نصب میگردد که هر کدام در شرایطی مزیتهایي بر دیگری دارند.
اصولا در آسانسورهای پانوراما همواره سعی می گردد تا تجهیزات مکانیکی و برقی در معرض دید قرار نگیرند که در سیستمهاي هیدرولیک به علت عدم نیاز به سیم بکسل و وزنه تعادل زیبایی بیشتری در آسانسور وجود دارد.
محدودیت سیستم هیدرولیک در ارتفاع و سرعت، لزوم بهرهگیری از سیستم کششی را در ساختمانهاي بیش از ۴ یا ۵ طبقه نمایان میکند. اگرچه سیستمهاي کششی دارای سیم بکسل و وزنه تعادل میباشند ولی با انجام ترفندهایی تجهیزات مکانیکی و برقی، کمتر به چشم می آیند.
شکل ۱، بعضی از فرمهاي قابل اجرا در آسانسورهای نمادار را نشان می دهد.
با دقت به وجود پیچیدگیهایي در طراحی این قبیل چاه ها، توصیه می گردد، گذشته از طراحی با مشاور آسانسور خود مشورت نمایید.
آسانسور دارای دو در، آسانسوری هست که مسافران از دو ضلع کابین امکان ورود و خروج از آسانسور را دارند این امکان ممکن هست مخصوص یک طبقه باشد و یا مسافران در طبقهاي از یک سمت وارد و در طبقه دیگر از سمت مقابل خارج شوند.
کاربرد
در بعضی ساختمانها طراح در شرایطی قرار می گیرد که درهای آسانسور در کلیه طبقات در یک راستا قرار نمی گیرند، بلکه بعنوان مثال راستای درها در طبقات بالا در یک سمت ولی در طبقه پارکینگ به علت وجود رمپ در همان راستا، در ضلع دیگری از چاه آسانسور هست. در این حالت ممکن هست در آسانسور هم در سمت مجاور سایر درها و یا در سمت مقابل سایر درها قرار گیرد.
در آسانسورهای بیماربر و یا تخت بر در بیمارستانها ممکن هست به علت وجود بخشهاي گوناگون در طبقات، نیاز به دو ورودی در دو سمت چاه آسانسور باشد به طوریکه تخت بیمار از یک سمت وارد و از سمت دیگر به بخشی که لازم هست خارج شود.
در بعضی ساختمانها اختلاف سطح ورودی ساختمان تا نخستین واحد یک نیم طبقه هست که اگر نخواهیم ساکنان، نیم طبقه را از طریق پلهها طی نمایند
تا به نخستین در آسانسور برسند، می توان از دو ورودی برای آسانسور بهرهگیری نمود که یکی در ورودی ساختمان باز شود و سایر درها در مقابل آن و روبروی واحدهای ساختمان باز شوند.
همان طور که عنوان شد، به علت وجود درها، در مقابل یکدیگر و با دقت به شکل ۲، وزنه تعادل در بغل چاه قرار می گیرد که در این حالت ۴ فضای تعیین کننده در ابعاد چاه وجود دارد که عبارتند از:
فضای موردنیاز برای کابین در عرض و عمق «طبق جداول شماره گذشته ابعاد موردنظر را به دست میآوریم.»
فضای موردنیاز برای ریلها در دو طرف چاه
فضای موردنیاز برای هر در، در عرض و عمق
فضای موردنیاز برای وزنه تعادل
کاربرد
تنها مورد بهرهگیری عدم وجود امکان نصب کلیه درها در یک راستا هست که توصیه میشود طراحان ساختمان از ایجاد چنین شرایطی در طراحی پیش گیری نمایند
چراکه اجرای این قبیل آسانسورها منجر به صرف هزینههاي اضافی میگردد. ضمنا توصیه میشود
گذشته از طراحی و یا در حین آن مشاور خود، مشورت نمایید.
با دقت به شکل شماره ۴، در مورد ابعاد کابین و نحوه قرارگیری ریلهاي آن تفاوتهایي با ابعاد در چاههاي متداول وجود دارد. مطابق شکل ۴، دیدن میگردد که کابین آسانسور دارای دو پخ در دو کنج میباشد، بنابراین فرم کابین بر اساس استانداردهای متداول نیست و ابعاد آن بر طبق حداقل و حداکثر مساحت مجاز، گزینه میشود.
لازم به توضیح هست با وجود توضیحات فوق اگرچه سعی شده هست فضای کافی و قابل قبول در طراحی چاههاي خاص توسط مهندسان معمار و طراحان ساختمان در نظر گرفته شود ولی امروزه راه حالهاي دیگری نیز برای اجرای آسانسورهای خاص، در نظر گرفته میشود.
مثل آسانسورهای بدون موتورخانه و آسانسورهای کششی با کابین لیفتراکی که نیاز به نصب ریلهاي مورب را در آسانسورهای دو در مجاور منتفی مینماید. همۀ این راه حلها در کوچک تر شدن فضای موردنیاز سیستم آسانسور کاربرد دارند.
در پایان توصیه میگردد در شرایط خاص و حتی شرایط عادی با مشاور آسانسور خود در مورد انواع سیستمهاي موجود مشورت نمایید تا اجرای آسانسور در موعد مقرر به برترین نحو صورت پذیرد.
پاورقی استاندارد:
چاه در آسانسورهای نمادار:
چاه آسانسور می تواند با صفحات بزرگ و شفاف پوشیده شده یا به طور زیاد باز باشد.
چاه آسانسور در طبقاتی که ممکن هست در دسترس عموم باشد باید دارای پوششی به شرح ذیل باشد:
این پوشش میتواند شیشهاي باشد.
ارتفاع دیوارهها از سمت ورودی آسانسور حداقل ۵/۳ متر باشد.
ارتفاع دیوارهها باید از سطح هر دسترسی ۵/۲ متر باشد به شرطی که فاصله این دیوارهها با قطعات متحرک آسانسور حداقل ۵/۰ متر باشد.
اگر فاصله دیواره با قطعات متحرک از ۵/۰ متر اکثر شود؛ ارتفاع دیواره می تواند متناسب با این افزایش، کاهش یابد، به طوریکه در فاصله ۲ متری، این ارتفاع تا حداقل ۱/۱ متر مجاز خواهد بود.
در پایین ترین طبقه یا زیر آن فضایی برای پرسنل سرویس کار فراهم سازی شود، به نحوی که بتوانند به قسمتهاي خارجی کابین برای نظافت یا سرویس دسترسی پیدا نمایند و فاصله باز افقی بایستی حداقل ۴۵ سانتیمتر باشد.
در شرایط محیطی غیر عادی که در آن باد شدید، باران، برف یا یخبندان قابل پیش بینی هست، باید از بهرهگیری از آسانسور در فضای باز پرهیز نمود، مگر آن که پوشش کامل برای چاه نصب شود. ضمن آن که وجود این آسانسور در محاسبات بار ترافیکی ساختمان نباید منظور شده باشد.