همه چیز درباره الکتروموتور سه فاز و تک فاز

شاید لازم باشد پیش از هر مطلب دیگری ابتدا توضیح ساده و مختصری در مورد الکتروموتور داشته باشیم تا درک ادامه مطلب برای دوستانی که شناخت کافی ندارند راحت‌تر باشد.

الکتروموتور یا موتور الکتریکی (Electric motor) در واقع نوعی دستگاه الکتریکی است که جریان الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند؛ جریان الکتریکی می‌تواند از طریق جریان مستقیم، جریان متناوب، باتری، اینورتر، ژنراتور و… تامین شود.

الکتروموتورها را می‌توان از جنبه‌های مختلفی مانند کاربرد، ساختار درونی، منبع تغذیه، نوع حرکت خروجی و… تقسیم‌بندی کرد؛ اما متداول‌ترین نوع تقسیم‌بندی الکتروموتورها بر اساس فاز آن‌ها است.

براین اساس موتورهای الکتریکی به سه مدل تک‌فاز، دو‌فاز و سه‌فاز تقسیم می‌شوند؛ باتوجه به کاربرد گسترده مدل‌های تک‌فاز و سه‌فاز در ادامه مفصلا به هرکدام خواهیم پرداخت.

راهنمای خرید الکتروموتور تک فاز و سه فاز

الکتروموتورها در صنایع و تجهیزات بسیار مختلفی کاربرد دارند و در واقع هرجا نیاز باشد از طریق منبع، انرژی برقی را به انرژی مکانیکی تبدیل کنیم از الکتروموتورها استفاده می‌شود.

بنابراین در بسیاری از تجهیزات، وسایل، دستگاه‌ها و صنایع الکتروموتورها نقش کلیدی و مهمی را برعهده دارند؛ ازاین‌رو به هیچ عنوان نباید در خرید آن‌ها سهل‌انگاری کرد.

الکتروموتورها از نظر ساختار، توان، قدرت، جنس و… انواع بسیار مختلفی دارند به همین دلیل تنوع کاربردی آن‌ها بسیار گسترده است و متناسب با دستگاه، تجهیزات یا صنعت موردنظر باید مدل مناسبی از این موتور الکتریکی را انتخاب کرد.

ازطرفی بخش مهمی از عملکرد، ایمنی و دوام دستگاه و تجهیزات موردنظر به کیفیت و دوام الکتروموتور بستگی دارد بنابراین خرید نمونه غیراستاندارد و بی‌کیفیت می‌تواند حتی خسارت و خطر را به دنبال داشته باشد.

این درحالی است که امروزه تولید‌کننده‌های بسیاری تحت عنوان برندهای مختلف، الکتروموتورهای تک‌فاز و سه‌فاز را با کیفیت متفاوت تولید و عرضه می‌کنند؛ بنابراین به هر برندی در این زمینه نمی‌توان اعتماد کرد.

الکتروموتور موتوژن به عنوان یک برند شناخته‌شده و معتبر در این زمینه به شما این امکان را می‌دهد که انواع الکتروموتور را کیفیت تضمینی، قیمت اقتصادی و ضمانت دستگاه خریداری کنید.

الکتروموتور تک فاز چیست

موتورهای الکتریکی تک‌فاز موتورهایی با گشتاور راه‌اندازی متوسط هستند که بطور کلی در دو نوع تک‌خازن یا دوخازن (رله‌ای) تولید می‌شوند.

این الکتروموتورها را می‌توان با سیم‌پیچی ساده یا همراه با خازن نصب کرد؛ انتخاب نوع سیم‌پیچی نیز به قدرت (هدف استفاده) موردنیاز شما بستگی دارد.

از الکتروموتور تک‌فاز عموما برای مصارف خانگی، تجاری و گاها صنعتی استفاده می‌شود؛ باتوجه به تک‌فاز بودن برق واحدهای مسکونی، اداری، تجاری و… نیاز الکتروموتور تک‌فاز تامین می‌شود.

بطور کل در مواردی که نیاز به انرژی حرکتی یا مکانیکی باشد و بتوان آن را با برق تک‌فاز و موتور الکتریکی تک‌فاز تامین کرد این الکتروموتور تک‌فاز استفاده می‌کنند.

ازجمله کاربردهای این نوع موتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• جاروبرقی

• کولرهای آبی

• کمپرسورها

• بالابرها

• فن و هواکش

• لباس‌شویی

• پمپ‌های سانتریفیوژ

• یخچال

• سیستم بالابر درب‌های برقی

• کامپیوتر، پرینتر

• دمنده‌ها و…

الکتروموتور تک‌فاز ساختار ساده و به تبع راه‌اندازی و تعمیر آسانی دارد به همین دلیل در بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات غیرصنعتی که اطراف خود می‌بینید از این موتور برای تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی استفاده می‌شود.

• ولتاژ

این نوع موتور الکتریکی تا توان حداکثر ۱۰ اسب بخار موجود است و می‌توانند با اتصالاتی تا سقف ۴۴۰ ولت نیز می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

• انواع و اجزا

الکتروموتور تک‌فاز خود انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع میدان مغناطیسی شامل موارد زیر است.

• الکتروموتور القایی قطب سایه‌دار

• الکتروموتور خازن شکسته (pcs)

• الکتروموتور اسپلیت

• الکتروموتور استارت خازنی

• الکتروموتور دو خازنه استارت خازنی با خازن دائمی

از نظر اجزا نیز این نوع الکتروموتور از دو بخش اصلی روتور و استاتور تشکیل شده است.

بطور کل موتور الکتریکی تک‌فاز به دلیل مزایای مانند قیمت مناسب، نگهداری و تعمیر آسان، قابلیت طراحی جهت ضریب توان بالا و بازدهی بهینه، قابلیت طراحی برای استفاده با کنترل و… بسیار کاربردی و پرفروش است.

الکتروموتور سه فاز چیست

همانطور که می‌دانید برق تک‌فاز و به تبع آن الکتروموتور تک‌فاز برای تجهیزات کم‌مصرف و خانگی مناسب است؛ اگر هدف مصارف صنعتی و تجهیزات با نیاز مکانیکی و توان بالا باشد باید از برق و الکتروموتور سه فاز استفاده می‌شود.

باوجود اینکه حجم سیم‌پیچ این مدل الکتروموتور نسبت به مدل تک‌فاز تنها ۵/۱ برابر است اما این نوع موتور توان را تا سه برابر بیشتر نسبت به الکتروموتورهای تک‌فاز منتقل می‌کنند.

از آنجایی که این نوع موتور الکتریکی نیازی به تجهیزات و دستگاه اضافی جهت راه‌اندازی ندارد به آن موتور القایی خود‌ راه‌انداز نیز می‌گویند؛ این نوع موتور در پیکربندی ۲، ۴، ۶، ۸ و… قطب در دسترس هستند.

در واقع تعداد قطب در سیم‌پیچ‌های الکتروموتور سه‌فاز سرعت موتور را مشخص می‌کنند؛ موتورهایی با تعداد قطب بالا سرعت نامی کندتر اما در مقابل گشتاور بالاتری را دارند.

انواع

الکتروموتورهای سه‌فاز نیز در توان و مدل‌های مختلفی وجود دارند که شامل موارد زیر هستند.

• الکتروموتور DC

• الکتروموتور AC

• الکتروموتور القایی

• الکتروموتور خطی

• الکتروموتور پله‌ای

• الکتروموتور یونیورسال و…

کاربرد

بطور کل از الکتروموتورهای سه‌فاز در تجهیزاتی با افزایش تدریجی بار، تجهیزاتی با کنترل سرعت، تجهیزاتی با بار اینرسی بالا و اتلاف انرژی، تجهیزاتی گشتاور بالا و جریان راه‌اندازی پایین استفاده می‌شود؛ ازجمله کاربردهای این نوع موتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• کمپرسور

• جرثقیل

• پمپ‌های قوی

• سنگ‌شکن

• دستگاه‌های صنعتی

• آسانسور

• نوار نقاله و…

• معدن

• کشاورزی

• صنایع دارویی

• خودروسازی

• نفت، گاز، پتروشیمی

• صنایع غذایی

• فولاد و…

مزایا

الکتروموتورهای سه‌فاز نسبت به موتورهای الکتریکی مشابه خود مزایای بسیاری ازجمله موارد زیر را دارند.

• قیمت مناسب و هزنیه تعمیر و نگهداری پایین

• اقتصادی بودن جهت استفاده در صنایعی با سرعت ثابت مانند ژنراتورها، نیروگاه‌ها و توربین‌های بادی

• ساختار ساده و هزنیه عملیاتی پایین نسبت دیگر موتورها

• ایمنی بالا در صنایع پرخطر مانند نفت، گاز و…

• دوام و طول عمر مفید بالا

• طیف کاربردی گسترده باتوجه به تنظیم سرعت و ظرفیت اضافه‌بار و…

جمع‌بندی

الکتروموتورها دستگاه‌های الکتریکی تخصصی هستند که انواع مختلف و ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ به همین دلیل بدون داشتن علم و دانش کافی نمی‌توان به شکل خودسرانه این نوع موتور را خریداری کرد.

بنابراین اگر شما تخصصی در این زمینه ندارید به عنوان یک مصرف‌کننده باید این موتور الکتریکی را از مراکز معتبری خریداری کنید که به مشتریان خود مشاوره تخصصی پیش از خرید را ارائه می‌دهند.