پیامد کاتالیزور نداشتن ماشین (+ گونه های مختلف کاتالیزور)
مجله تالاب اینبار بـه بررسی و معرفی کاتالیزور و نحوه عملکرد و پیامد هاي نداشتن ان پرداخته اسـت. نصب کاتالیزور بـه التیام آلودگی هوا بسیار کمک میکند و فقدان کاتالیزور موجب آلودگی شدید هوا میشود و حتی میتواند موجب از کار افتادگی ماشین نیز شود. کاتالیزور یکی از قطعات اصلی سیستم بازرسی آلایندگی خودرو اسـت ودر بخش خروجی اگزوز نصب میشود.دراین مقاله از مجله تالاب می خواهیم بـه پیامد هاي فقدان کاتالیزور و نحوه عملکرد ان بپردازیم.
معنی لغوی کاتالیزور
معنای لغوی کاتالیزور یا Catalyst در زبان انگلیسی ماده اي اسـت کـه بـه واکنش شیمیایی سرعت میبخشد و یا آن را راحت تر میکند، بـه عبارت دیگر این ماده سرعت واکنش هاي شیمیایی را افزایش داده ودر پایان خود بدون تغییر باقی می ماند، مواد تشکیل دهنده کاتالیزور خودرو نیز در اصل سرعت تجزیه دود خروجی موتور بـه ترکیبات غیر آلاینده را افزایش می دهد.
مطلب مشابه:توضیحاتی کامل درباره نگهداری صحیح از سانروف خودرو
کاتالیروز و نحوه عملکرد آن
کاتالیزور یا کاتالیست خوردو «Catalytic converter» نام قطعه کوچکی اسـت کـه با نام مبدل کاتالیستی ماشین نیز شناخته میشود.شکل ظاهری این قطعه طبق معمول بـه صورت استوانه اي بوده و انتها و ابتدای ان را لوله هاي پهنی تشکیل می دهند کـه از یک طرف بـه خروجی اگزوز و از طرف دیگر بـه خروجی منیفولد موتور نصب میشود و باعث کاهش آلایندگی خودرو خواهد شد.
با توجه بـه سایز موتور و نیاز خودرو از یک تا دو کاتالیزور مورد استفاده قرار میگیرد، “کاتالیزور اگزوز” نسبت بـه نوع موتور و سوخت ان در مدل هاي متفاوتی طراحی و تعبیه شده اسـت،خودروهایی کـه دارای یک کاتالیزور هستند، محل قرار گیری کاتالیزور ماشین بعد از منیفولد دود ودر ابتدای اگزوز می باشد. در خودروهایی کـه دارای دو کاتالیزور هستند، یک از کاتالیزورها در انتهای سیستم اگزوز و بعد از خروجی منیفولد دود قرار دارد.
همچنین امروزه استفاده از کاتالیزور در خودروها بـه یک امر ضروری و موردنیاز حتمی تبدیل شده و جزء یکی از پارامترهای مهم برای دریافت استاندارد بـه حساب می آید.وظیفه کاتالیزور در تجزیه و کاتالیز کردن گازهای آلاینده موتور خودرو بـه گاز هاي بی خطر اسـت کـه با کاهش این آلایندگی ها، آسیب بـه محیط زیست و سلامت انسان تا حد زیادی کاهش پیدا می کند. برای بررسی کامل‌تر وظیفه کاتالیزور ماشین پیشنهاد میکنیم مقاله مربوط با این موضوع را از مجله یدک یار مطالعه فرمایید.
کاتالیزور قسمتی از سیستم خروجی گازهای خودرو محسوب می شود کـه کارکرد ان تاثیر مستقیمی در آلایندگی گازهای خروجی خودرو دارد. کاتالیزور بخشی از سیستم اگزوز و خروجی گازهای خودوراست. مبدل کاتالیزوری مورد استفاده در اگزوز اتومبیل ها ؛ کاربرد جدیدی از کاتالیزور سطحی اسـت.
کربن منوکسید و هیدرو کربن هاي حاصل از سوخت هاي نسوخته موجود در دود اتومبیل ؛ از آلاینده هاي خطرناک هوا هستند. گازهای خارج شده از اگزوز اتومبیل همراه با مقداری هوا از روی کاتالیزور کـه شامل فلز اکسیدهاست عبور داده میشود.
مهم ترین کار این قطعه تبدیل گازهای مضر : HC، CO و NOx بـه گازهای : CO2؛ H2O و N2 اسـت کـه نسبتا بی خطرند ودر هوا رها می شوند.مبدل کاتالیست یا کاتالیزور قطعه اي اسـت بـه منظور کاهش آلایندگی هوا، کـه بین موتور خودرو و اگزوز بسته میشود و بهترین نسبت سوخت بـه هوا را تنظیم میکند و جلوی خروج سریع گازهای سمی را نیز میگیرد.
جنس و اجزای تشکیل دهنده کاتالیزور خودرو
اجزای تشکیل دهنده کاتالیزور خودرو سه بخش هسته کاتالیزور، مایع کاتالیزور و لایه اکسیدی را شامل می شود کـه هر کدام از این بخشها دارای اهمیت ویژه‌اي در ساختار کلی این قطعه می باشند. جنس هسته کاتالیزور از سرامیک مونولیتی و مایع کاتالیزور از جنس فلزات گرانبها می‌باشد کـه اصلی ترین بخش این قطعه اسـت. همچنین مواد تشکیل دهنده کاتالیست خودرو طبق معمولً از پالادیوم و رادیوم در مایع کاتالیست استفاده می شود کـه تا ۹٪ از جنس کاتالیزور اگزوز پلاتین بوده کـه گران بودن کاتالیزور نیز بـه همین علت اسـت.
گونه های مختلف کاتالیزور
کاتالیزور ماشین انواع گوناگونی دارد کـه بر اساس جنس بدنه و پروسه عملکرد بـه دسته بندی هاي متفاوتی تقسیم می شود کـه هر کدام از این مدل ها مشخصات منحصر بـه فرد دارند. انواع کاتالیزور خودرو بر اساس جنس بدنه شامل کاتالیزور سرامیکی و کاتالیزور فلزی می‌باشد و همچنین کاتالیزور بر اساس عملکرد بـه کاتالیزور دو گانه و کاتالیزور سه گانه تقسیم می شود.
عواملی که منجر به از کار افتادگی کاتالیزور می شود
ازعواملی کـه موجب خرابی کاتالیزور می شود می توان بـه گرم شدن بیش از حد موتور و ضربه شدید و صدمات فیزیکی یا معیوب بودن سیستم جرقه خودرو و همچنین مکمل هاي انژکتور شور و مکمل‌هاي تقلبی اشاره کرد.درصورت خرابی کاتالیزور ابتدا باید عیب جویی کرده و ان را رفع کرد.سپس اقدام بـه تعویض کاتالیزور نمایید.بـه دلیل این کـه تا وقتی عامل اصلی خرابی ریشه یابی نشود صرفا تعویض کاتالیزور مشکل را حل نمیکند و پس از مدتی دوباره عملکرد ان را دچار مشکل می کند.
مطلب مشابه:بهترین ماشین های کلاسیک آمریکایی اسپرت چیست ؟
علائم نشان دهنده خرابی
چند مورد از رایجترین علائمی کـه هنگام خراب شدن کاتالیزور روی می دهند اعم اسـت از: افت شتابگیری – روشن نشدن ماشین یا بد استارت خوردن – افزایش ناگهانی مصرف سوخت – رد شدن در تست آلایندگی«مقادیر HC و CO بیشتر از نرمال» – بوی بد کـه یکی از شایع‍‌ترین علائم خرابی کاتالیست اسـت.«اگر بویی شبیه تخم مرغ گندیده حس کردید و بـه مرور زمان بو بیشتر شد نشانه خرابی کاتالیزور اسـت.»
روشن شدن چراغ اخطار «چک»– بد کار کردن خودرو همراه با لرزش در حالت دور آرام 8 – کاهش دمای کاتالیزور کـه راه تشخیص دمای کاتالیزور نیازمند دستگاهی بـه نام حرارت سنج اینفِرارِد اسـت.در صورتی کـه خودرو کاملا سرد باشد اگر کاتالیزور رابا دست تکان دهید و صدایی شبیه تکان خوردن سنگریزه در داخل ان بـه گوش برسد نشانه اي از ریختن شبکه هاي داخل ان اسـت.
عواقب نداشتن کاتالیزور
اگر ماشین فاقد کاتالیزور باشد علاوه بر تأثیرات مستقیمی کـه بر عملکرد خودرو دارد، پیامد های زیست‌محیطی جدی و خطرناکی بـه دنبال خواهد داشت. کاتالیست ها برای کاهش سطح آلاینده‌هاي خطرناک در اگزوز خودروها طراحی شده‌اند.در نبود این تکنولوژی، آلودگی هوا افزایش مییابد و می تواند بـه مشکلات تنفسی،بیماری هاي ریوی و بیماری‌هاي قلبی و عوارض سلامتی دیگر منجر شود.
خودرویی کـه فاقد کاتالیست باشد بر خلاف قوانین محیط زیستی اسـت و موجب جریمه‌هاي سنگین صاحبان می شود. استفاده از قطعه هاي استاندارد و مطابق با مشخصات فنی خودرو ضروری اسـت تا عملکرد صحیح سیستم اگزوز تضمین شود.در صورتی کـه خراب شده باشد، تعمیر ان ممکن نیست و باید با یک قطعه جدید جای گزین گردد.
مطلب مشابه:مشخصات خودرو فیدلیتی + مزایا و معایت و آپشن
در پایان
همان طور کـه در مجله تحقیقاتی تالاب خواندید اگر ماشینی کاتالیزور نداشته باشد علاوه بر جریمه هاي سنگین برای صاحبان و اختلال در عملکرد خودرو آسیب شدید و خطرناک زیست محیطی را بـه دنبال دارد.بـه این صورت کـه غلظت مواد سمی در هوا افزایش یافته و تأثیرات مخربی بر سلامت انسان،بـه وجود می آورد.
بـه همین منظور در جهت کاهش آلایندگی هوا تست صحت عملکرد مبدل کاتالیست از سال 91 در معاینه فنی اجباری شده اسـت.پس بـه همه ی عزیزان پیشنهاد می شود کـه از سلامت کاتالیزور ماشین خود خاطرجمعی حاصل کنند.ممنون کـه بار دیگر با مجله تحقیقاتی و علمی تالاب همراه بودید.
