زرتشت، کـه بـه نامهاي اشو زرتشت یا زردشت نیز شناخته میشود، یکی از مهمترین شخصیتهاي تاریخ دین و فلسفه ایران باستان اسـت. او بنیانگذار دین زرتشتیان اسـت و آموزههاي او، کـه در گاتاها ثبت شدهاند، هسته اصلی متون مقدس زرتشتیان یعنی اوستا را تشکیل میدهند.
اشو زرتشت، کـه بـه نامهاي زرتشت یا زردشت نیز شناخته میشود، رهبر و اصلاحگر دینی، فیلسوف و شاعر ایرانی بود. او بنیانگذار دین زرتشتیان اسـت و آموزههاي او، هستهٔ اصلی مزدیسنا را تشکیل میدهند.
زرتشت بـه پیروانش آموخت کـه هستی میدان نبرد نیروهای خیر و شر اسـت و انسان آزاد اسـت جایگاه خود دراین چالش را انتخاب کند. زمان دقیق زندگی زرتشت مشخص نیست، اما پژوهشگران جدید زمان زندگی وی را حدود ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می دانند. او همچنین سراینده گاتها، کهنترین بخش اوستا می باشد.
مطالب مشابه: سخنان زیبا و ارزشمند زرتشت
زرتشت، کـه بـه نام اشو زرتشت نیز شناخته میشود، از خانوادهاي بـه نام اسپیتمان بود. پدر او پوروشسب و مادرش دوغدو نام داشت. زرتشت پنج فرزند داشت کـه سه پسر بـه نامهاي ایسَتواسْتَرَه، اورْوْتَتْنَرَه و هْوَرْچیثْزَه و دو دختر بـه نامهاي فرینی و پوروچیستا بودند.
تاریخ بعثت حضرت زرتشت موضوعی اسـت کـه بین دانشمندان و مورخان مختلف، اختلاف نظر وجوددارد. برخی از منابع تاریخی، بعثت وی را بین ۶ تا ۱۸ سده قبل از میلاد تخمین زدهاند. همچنین، برخی روایات یونانی، زرتشت را ۶۰۰۰ سال پیش از وفات افلاطون می دانند.
با این حال، نظرات متفاوتی دراین باره وجوددارد و تعیین یک تاریخ دقیق دشوار اسـت. در منابع پهلوی، زایش زرتشت را سه قرن پیش از اسکندر مقدونی ذکر کردهاند. در نهایت، تاریخ دقیق بعثت زرتشت همان گونه موضوعی اسـت کـه بـه طور کامل روشن نشده اسـت.
زرتشت بـه عنوان رهبر دینی مطرح شد زیرا او آموزههایي نوین و اصلاحگرانه در زمان خود ارائه داد. او بـه پیروانش آموخت کـه هستی میدان نبرد نیروهای خیر و شر اسـت و انسان آزاد اسـت تا جایگاه خود دراین چالش را انتخاب کند. زرتشت باور داشت کـه انسان موجودی آزاد اسـت ودر تصمیمگیریهاي خود اختیار دارد؛ او می تواند انتخاب کند کـه درکنار نیروهای روشنایی بایستد یا در صف نیروهای تاریکی قرار گیرد.
او همچنین در گاتاها، کهنترین بخش اوستا و سرودههاي خود او، مردم را از پرستش دیوان کـه آنان را آفریده اهریمن و تباهکنندهٔ زندگی میبیند، بازمیدارد و بـه انها وعدهٔ پیروزی نیکان را می دهد. این آموزهها و تاکید بر اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک، وی را بـه یک چهره محوری در تاریخ دینی ایران تبدیل کرد.
دین زرتشت، کـه بـه ان مزدیسنا نیز گفته می شود، بر اساس آموزههاي زرتشت بنیانگذاری شده اسـت. این دین بر اصولی چون یکتاپرستی، آزادی اندیشه و خردگرایی استوار اسـت و اهورامزدا را بـه عنوان خدای حکیم، خالق و نظمدهندهٔ طبیعت میپرستد.
زرتشتیان بـه اصول اخلاقی “اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک” پایبند هستند و معتقدند کـه جهان میدان نبرد بین نیروهای خیر و شر اسـت. انسانها آزادی دارند تا بین خوبی و بدی انتخاب کنند و مسئولیت اعمال خودرا بپذیرند. در زرتشتیان، آتش نماد پاکی و حقیقت اسـت ودر مراسم مذهبی از ان استفاده می شود. همچنین، این دین از جهان پس از مرگ و قیامت سخن میگوید و بر این باور اسـت کـه در نهایت، نیکی بر شر پیروز خواهد شد.
ماجرای پذیرش اولین پیروان زرتشت در منابع تاریخی و دینی بـه صورت مفصل توضیح داده نشده اسـت، اما بر اساس انچه در منابع موجود اسـت، زرتشت پس از دریافت وحی و آموزههاي خود از اهورامزدا، شروع بـه تبلیغ دین جدیدی کرد کـه بر پایهٔ اصول اخلاقی و معنویت بنا شده بود. او با تاکید بر آزادی انتخاب و قدرت اختیار انسانها، مردم را بـه سوی پرستش اهورامزدا و دوری از پرستش دیوان دعوت کرد.
در ابتدا، زرتشت با مقاومتهایي از سوی مردم و حاکمان مواجه شد، اما با گذشت زمان و اثبات صداقت و پایبندی بـه اصول اخلاقی، توانست اولین پیروان خودرا جذب کند. این افراد اولین کسانی بودند کـه بـه آموزههاي زرتشت ایمان آوردند و بـه تدریج، دین زرتشتی در بین مردم منطقه گسترش یافت. پذیرش دین زرتشتی بـه عنوان یک دین رسمی در دوران سلسلههاي هخامنشیان و ساسانیان بـه اوج خود رسید و تاثیر عمیقی بر فرهنگ و تمدن ایران باستان گذاشت.
مطالب مشابه: متن تبریک برای زادروز زرتشت پیامبر | همه چیز درباره 6 فروردین زرتشت پیامبر
دستاوردهای زرتشت بسیار چشمگیر و تأثیرگذار بودهاند. او بـه عنوان بنیانگذار دین زرتشتی، آموزههایي را ارائه داد کـه تا بـه امروز بر فرهنگ و تمدنهاي مختلف تأثیر گذاشته اسـت. در این جا بـه برخی از مهم ترین دستاوردهای او اشاره می کنیم:
1. گاتاها: زرتشت سرودههایي بـه نام گاتاها را خلق کرد کـه کهنترین بخش اوستا و متون مقدس زرتشتیان را تشکیل می دهد. این سرودهها حاوی آموزههاي اخلاقی و فلسفی او هستند.
2. آموزههاي اخلاقی: زرتشت بر اصول اخلاقی “اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک” تأکید داشت و این اصول بـه عنوان پایههاي اخلاقی دین زرتشتی شناخته میشوند.
3. یکتاپرستی: او یکتاپرستی را ترویج داد و اهورامزدا را بـه عنوان خدای یگانه و برتر معرفی کرد.
4. آزادی انتخاب: زرتشت بر این باور بود کـه انسانها آزادی انتخاب دارند و می توانند بین نیروهای خیر و شر انتخاب کنند.
5. مفهوم مینوی و گیتی: او مفهوم جهان مادی «گیتی» و جهان معنوی «مینوی» را مطرح کرد و بـه انسانها آموخت کـه چگونه با خرد و اندیشه خود، قوانین طبیعت را درک کنند و با ان همگام شوند.
6. تأثیر بر دیگر فرهنگها: آموزههاي زرتشت بر دیگر فرهنگها و دینها، از جمله یهودیت، مسیحیت و اسلام تأثیر گذاشته اسـت.
اینها تنها بخشی از دستاوردهای زرتشت هستند کـه نشان دهنده عمق و گستردگی تأثیر او بر تاریخ و فرهنگ بشریت اسـت.
اصول دین زرتشت، کـه بر اساس آموزههاي زرتشت بنیانگذاری شده اسـت، شامل موارد زیر اسـت:
این اصول، پایههاي اعتقادی دین زرتشتیان را تشکیل میدهند و راهنمای زندگی معنوی و اخلاقی پیروان این دین بـه شمار می روند.
آداب و رسوم دین زرتشت بسیار غنی و متنوع اسـت و ریشه در تاریخ و فرهنگ کهن ایران دارد. در این جا بـه برخی از مهم ترین آداب و رسوم زرتشتیان اشاره میکنم:
1. نوروز: جشن آغاز سال نو و تولد طبیعت، کـه با آیینهاي خاص و سفره هفتسین همراه اسـت.
2. سده: جشنی کـه در میانه زمستان برگزار میشود و نماد آتش و پاکی اسـت.
3. گاهنبار: جشنهایي کـه در طول سال بـه مناسبتهاي مختلف برگزار میشوند و نمادی از سپاسگزاری از طبیعت هستند.
4. چهارشنبهسوری: آیینی کـه در آستانه نوروز برگزار میشود و شامل آتشافروزی و پریدن از روی آتش اسـت.
5. دخمه: روش سنتی دفن مردگان کـه بـه جای دفن در خاک، مردگان را در برجهاي سکوت قرار میدادند تا توسط پرندگان تمیز شوند.
6. مراسم ازدواج: کـه با آیینهاي خاص و مقدس انجام می شود و نماد پیوند مقدس بین زوجین اسـت.
7. نماز و نیایش: کـه شامل متون و سرودههاي مقدس زرتشتی اسـت ودر زمانهاي مختلف روز انجام می شود.
این ها تنها بخشی از آداب و رسوم زرتشتیان هستند کـه نشان دهنده عمق و گستردگی فرهنگ و آیینهاي این دین کهن اسـت.
مرگ زرتشت، پیامبر دین زرتشتی، در منابع تاریخی و دینی بـه صورتهاي مختلفی نقل شده اسـت. بر اساس برخی روایات، زرتشت در شهر بلخ در حالی کـه بـه نیایش مشغول بود، توسط لشکریان تورانی بـه رهبری توربراتور، فرمانده سپاه توران، حمله و کشته شد. این حادثه در زمانی رخ داد کـه گشتاسب کیانی، فرمانروای ان زمان، بـه همراه پسرش اسفندیار از بلخ خارج شده بودند و ارجاسب، فرمانروای تورانی و دشمن دیرینه ایرانیان، از این موقعیت استفاده کرد.
مرگ زرتشت در بیست و یکم دی ماه گاهشماری ایرانی رخ داده و این روز را روز خورایزد می نامند. این روایتها بخشی از منابع اوستایی و پهلوی هستند کـه در طول زمان درباره زرتشت نوشته شدهاند و شخصیت وی را از یک انسان عادی بـه فردی با جایگاهی افسانهاي و همتراز با ایزدان ارتقا دادهاند.
مطالب مشابه: آشو زرتشت کیست و در تاریخ چه کارهایی انجام داده؟
در پایان
در طول تاریخ، شخصیت زرتشت از یک انسان عادی بـه فردی با جایگاهی افسانهاي و همتراز با ایزدان ارتقا یافته اسـت. نوشتههاي پهلوی می گویند کـه فر زرتشت از آغاز خلقت وجود داشته و اهورامزدا در زمان تولد او، تنگوهرش را آفریده اسـت. این نوشتهها، دربخشهاي متاخر اوستا و کتب پهلوی بازتاب داشتهاند و بـه مرور زمان، شخصیتی افسانهاي از زرتشت ترسیم شده اسـت.