باغ دلگشا کجاست و چگونه باغی است؟
باغ دلگشا همان جایی اسـت کـه شیراز را شهر بهارنارنج‌ها می کند. این باغ با هزاران اصله درخت بهارنارنج، یک عمارت کلاه‌فرنگی بسیار زیبا را در خود جای داده اسـت. عمارتی کـه امروزه بـه یک موزه هیجان‌انگیز از رادیوها و دیگر اشیا تاریخی تبدیل شده اسـت. ما دراین قسمت از مجله تالاب مقاله اي در مورد جزئیاتی از باغ دلگشا شیراز منتشر کرده ایم.
معرفی باغ دلگشا
باغ ایرانی ساختار و طراحی منحصربه‌فردی دارد: در مسیر عبور جوی آب قرار دارد، با دیوارهای بلند محصور اسـت ودر داخل باغ عمارت تابستانی و استخر آب قرار دارد. این سه مشخصه، باغ‌هاي ایرانی را متمایز میکند. در واقع جهانگردن اروپایی پس از مشاهده باغ‌هاي ایرانی، ان‌ها رابا مشخصه و نام «پرشین گاردن» وصف کردند.
باغ‌هاي ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد و باغ‌سراها با ساختار و طراحی منحصربه‌فرد درون باغ‌ها جای می گیرند. اولین باغ‌هاي ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفته‌اند. باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغ‌ها دانسته‌اند. کوروش کبیر اولین شخصی اسـت کـه در ایران شخصا دستور داده بود کـه باغ پاسارگاد ایجاد شود.
ازاین‌رو شهر شیراز با داشتن آب و هوا و سرزمینی مناسب برای ایجاد باغ، شهری اسـت کـه دارای باغ‌هاي مختلف و زیبای ایرانی اسـت. باغ دلگشا نیز یکی از باغ‌هاي تاریخی ایران و جاهای دیدنی استان فارس محسوب میشود کـه در شمال شرقی شیراز قرار دارد.
مطالب مشابه: در شیراز کجا بریم؟
باغ دلگشا کجاست؟
باغ دلگشا در نزدیکی آرامگاه سعدی واقع شده اسـت و بـه‌طور دقیقتر در سمت جنوب تنگ آب‌خان ودر دامنه کوهستان قرار دارد. برای دسترسی می توانید از وسایل نقلیه عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید.
اتوبوس‌هاي خطوط پایانه شهید دستغیب-بلوار نارنجستان و بلوار نارنجستان-پایانه نمازی در نزدیکی این مکان، ایستگاهی بـه نام چهارراه دلگشا دارند. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو نیز، ایستگاه ولیعصر اسـت کـه از این مکان چند کیلومتری فاصله دارد و از آنجا باید در بلوار سلمان فارسی سوار تاکسی شوید. «مشاهده روی نقشه»
تاریخچه باغ دلگشا
سابقه آبادانی باغ دلگشا بـه زمان پیش از اسلام و دوران ساسانیان باز میگردد. این باغ در نزدیکی کهندژ قرا داشت. باغ مذکور در دوران صفویه نیز از باغ‌هاي مهم و تفریحی بودو در عکس‌هاي گردشگران اروپایی هم دیده شده اسـت. علاوه بر این، در زمان تیمور گورکانی در بهترین وضعیت خود ودر اوج آبادانی بود، بـه‌گونه‌اي کـه تیمور با دیدن ان؛ دستور ساخت باغی رابا همین نام در سمرقند داد.
باغ دلگشا در دوران افشاریان نیز از آبادانی برخوردار بوده اسـت. بدترین وضعیت ان مربوط بـه حد فاصل دوره حکومت نادرشاه افشار تا شروع سلسله زندیه اسـت کـه آسیب‌هاي فراوانی دید و البته در زمان کریم‌خان زند مجددا احیا شد. برخی از ساختمان‌هاي موجود دراین باغ مربوط بـه دوران قاجاریه اسـت.
باغ دلگشا شیراز و نخستین کلاه فرنگی
اولین کلاه فرنگی ایران در باغ دلگشای شیراز قرار دارد و این باغ سرشار از تاریخ و هنر و زیبایی اسـت. با قدم زنی دراین باغ روحتان تازه خواهد شد. دلگشا باغی اسـت کـه در زمان حکومت‌هاي متعددی چون ساسانیان، صفویان، قاجاریان و افشاریان یکی از مکان‌هاي تفریحی بوده اسـت. فاصله ۵ دقیقه‌اي این باغ با سعدیه و ترکیب طبیعت و نسیم این دو باغ، فضایی رویایی را در شهر ایجاد کرده‌اند.
مساحت باغ دلگشا 7.5 هکتار اسـت کـه حدود 80 درصد ان پوشیده از پوشش گیاهی اسـت. بیشترین درختی کـه در باغ وجوددارد نارنج اسـت اما درختان کاج و نخل و میوه نیز در جای‌جای باغ کاشته شده‌اند. عمارت باغ بـه شیوه معماری بیشاپوری و با تلفیق تزئینات رنگ و روغن و نقاشی‌هاي گل و بته از زمان زندیه زیباتر شده اسـت. آینه کاری‌هایي دور تا دور عمارت و ایوان چوبی وجود دارند کـه حالتی کاخ مانند بـه ان بخشیده‌اند.
در حالت کلی از معماری عمارت و حوض مقابل ان کـه بگذریم، معماری باغ دلگشا شیراز بـه شیوه باغ‌هاي ایرانی ساخته شده و با دیوار‌هایي بلند محصور شده اسـت. تلفیق چند معماری و مرمت حاکمان دوره‌هاي مختلف، زیبایی متنوعی را در باغ بـه وجود آورده و معماری باغ دلگشا شیراز را مشهور کرده‌اند.
مطالب مشابه: معرفی جاذبه‌های گردشگری شیراز + تصاویر
معماری باغ دلگشا: نشانی از اصالت همیشگی
وقتی وارد خیابان دلگشا می شوید و جلوی درِ باغ پیاده، مسیری مستقیم جلوی چشمتان ظاهر میشود. مسیری کـه معطر بـه رطوبت عجین‌شده با عطر برگ درختان بهارنارنج اسـت. درِ این باغ همیشه برای ورود بازدیدکنندگان باز اسـت. مسیر مستقیم کـه کنار جوی آب وجوددارد، بـه وسط باغ کـه عمارت کلاه‌فرنگی اسـت، ختم می شود.
معماری باغ دلگشا: نشانی از اصالت همیشگی معماران ایرانی نشان داده‌اند کـه با ورود عناصر خارجی بـه فرهنگشان میتوانند، دنیایی عجیب خلق کنند. نمونه این کار ترکیب عمارت کلاه‌فرنگی بـه‌عنوان ساختمانی با معماری اروپایی با باغ‌هاي ایرانی اسـت. نقاشی یک باغ ایرانی با دیواری دورتادورش شروع می شود، وسطش ساختمانی می‌کِشند، سپس بین دیوار و عمارت رابا رنگ سبز درختان پُر می کنند.
معماران این باغ برای طرح عمارت وسط باغ دلگشا از عمارت اروپایی کلاه‌فرنگی استفاده کرده‌اند کـه زیبایی و جلوه خاصی بـه کل باغ داده اسـت.
پیشنهاد می کنم از ورودی باغ بـه‌سمت عمارت خیلی آرام و با دقت قدم بردارید. مسیر پر از عطر، بو و حس خوب طبیعت اسـت. امتداد جوی آب بـه حوض جلوی ساختمان منتهی می شود. یک حوض بزرگ با فواره بلند و تماشایی. زمانی معنی «تماشایی» را درک می کنید کـه از بالکن جلو ساختمان بـه پایین نگاه کنید. ان‌وقت متوجه خواهید شد کـه این طراحی چقدر زیبا و جذاب اسـت.
معماری باغ دلگشا: نشانی از اصالت همیشگی الگوی مربعی کـه از مرکز توسعه پیدا کرده اسـت در ساختمان هم رعایت شده. تالاری بزرگ کـه وسطش یک حوض برای تلطیف هوای محیط قرار دارد، وسط عمارت اسـت. چهار سمت این حوضچه، چهار شاه‌نشین با امکانات مختلف ساخته‌شده اسـت. میدانید، اصلا دلم نمی خواهد وارد توصیف هنرمندی معماران و شمایل داخلی ساختمان شوم تا با چشم خودتان ان‌ها را ببینید.
فقط در همین حد بسنده می کنم کـه در ساخت این عمارت از چوب با کیفیت، گچ‌بری‌هاي دقیق، طرح‌هاي اسلیمی، آیینه‌کاری و پنجره‌هاي بیضی‌شکل استفاده شده اسـت.
موزه گردی دلگشا باغ
طبقه اول عمارت کلاه‌فرنگی موزه باغ دلگشاست. البته کـه کل این ساختمان را بـه‌همت میراث فرهنگی شیراز با آثار قدیمی و دیدنی پُر کرده‌اند، اما طبقه اول ان با طبقه دومش متفاوت اسـت. طبقه اول پر از وسایل قدیمی مثل سکه، اسکناس و آثاری از پادشاهان گذشته اسـت. آثاری دیدنی و البته باارزش از نظر فرهنگی. جز موزه و آثارش پنجره و شیشه‌هاي رنگی، مقرنس‌کاری‌هاي روی دیوار و… نیز زیبایی خاصی بـه محیط خود ساختمان بخشیده اسـت.
از طبقه اول ساختمان کـه بـه‌سمت بالا برویم، کم‌کم با آثار جدیدتر، اما نوستالژی مواجه می شوید. رادیو، گرامافون، وسایل قدیمی و دیدنی کـه مربوط بـه رسانه‌هاي قدیمی هستند در طبقه دوم این موزه نگه داری میشود. موزه رادیو پیشنهاد میکنم باحضور در باغ موزه دلگشا حس‌وحال دل‌تان را از این رو بـه‌ان رو کنید. وقتی می توانید پا در ساختمانی قدیمی بگذارید، آثار قدیمی را در آنجا ببینید و لذت ببرید، اشتباه اسـت کـه پا پس بکشید.
مطالب مشابه: مساجد و آثار تاریخی شیراز
در پایان
شاید زیباترین قرارها همیشه در محل مشهور و مشهور ان نباشد. با این کـه خیلی از مسافران دوست دارند اشعار و حافظ و سعدی را در آرامگاه ان‌ها بخوانند، اما سخت معتقدم باغ دلگشا بهترین مکان برای بازکردن سر صحبت با حضرت حافظ و پند شنیدن از سعدی شیرین بیان اسـت. محلی دنج و امن خصوصا شب‌هاي بهاری برای ان‌ها کـه می خواهند روی نیمکتی بنشینند و شعری بخوانند، شاید با کسی حرف بزنند یا اصلا فکر کنند.
