سریالی پر از شخصیت هاي جالب و واقعی اسـت سریالی کـه در زمان گذشته با کارگردانی حرفه اي علی حاتمی ساخته شد. حیف این کارگردان بزرگ کـه زود از بین ما رفت و دیگر نتوانستیم آثار هنری این کارگردان بزرگ را ببینیم. سریال هزاردستان از جمله سریال هایي بود کـه پر از بازیگرهای باتجربه دراین فیلم بازی کردند. و هنوز کـه هنوز اسـت بعد از این همه ی سال این سریال مخاطب هاي خودرا دارد.
علی حاتمی «۱۳۷۵-۱۳۲۳» فیلمها و کارهای تلویزیونی چندی دارد کـه این جا لیست میشود.
او کار هنری خودرا با نویسندگی در تئاتر آغاز کرد و نمایشنامههاي «ساتن»؛ «قصهٔ حریر و ماهیگیر»؛ «حسن کچل»؛ «چهل گیس» و شهر «آفتاب و مهتاب» را برای تئاتر نوشت. علی حاتمی در کلاسهاي نمایشنامهنویسی اداره هنرهای دراماتیک واقع «درآب سردار» شرکت نمود و بعد ها کـه این اداره بـه نام دانشکده هنرهای دراماتیک تغییر نام داد او در رشته ادبیات نمایشی تحصیلات خودرا ادامه داد. او درسال ۱۳۴۴ نمایش دیب «دیو» را کـه از اولین نوشتههاي خود بود،۸ در تالار دانشکده و با کودکان مؤسسه آموزشی فرهنگ آرزو بـه اجرا درآورد.
حاتمی کـه از سالهاي اولیه دهه هفتاد، مطالعه و تحقیق دربارهٔ زندگی جهانپهلوان تختی را آغاز کرده بود، بعد از پشت سر گذاشتن دشواریهایي سرانجام درسال ۱۳۷۵؛ ساخت فیلم جهان پهلوان تختی را آغاز کرد. متأسفانه پس از آنکه تنها بخشهایي از فیلم را فیلمبرداری کرده بود بیماری سرطان بـه سراغش آمد ودر بیمارستان بستری شد و وادار شد پروژه اش را نیمهکاره رها کند. بهروز افخمی پس از درگذشت علی حاتمی ادامه پروژه را بـه عهده گرفت.
مطلب مرتبط: حسین شهاب بازیگر مشهور ایرانی به کما رفت | بیوگرافی حسین شهاب
حاتمی، خاطرات زیبایی برای ما بـه جا گذاشته، فیلم ها و سریال هایي دیدنی و مینیاتورگونه، در سال روز تولدش، سری بـه دیالوگ هایش زده ایم تا کمی شعر خوب بخوانیم.
علی حاتمی را شاعر سینمای ایران میدانند. با اینکه کارگردانی اش، حرف نداشت اما آن قدر در دیالوگ نویسی تبحر داشت کـه حالا از دیالوگ هایش بـه عنوان نمونه اي از ادبیات فارسی یاد می کنند.
حاتمی، خاطرات زیبایی برای ما بـه جا گذاشته، فیلم ها و سریال هایي دیدنی و مینیاتورگونه، در سال روز تولدش، سری بـه دیالوگ هایش زده ایم تا کمی شعر خوب بخوانیم.
1» سر شام گریه نکنید، غذا رو بـه مردم زهر نکنین. سماور بزرگ و استکان نعلبکی هم بـه قدر کفایت داریم. راه نیفتین دوره در و همسایه پی ظرف و ظروف. آبروداری کنین بچه ها، نه با اسراف. سفره از صفای میزبان خرم می شه، نه از مرصع پلو. حرمت زنیت مادرتون رو حفظ کنین. محمد ابراهیم، گوشت رو خیلی ریز نکن مادر، اون وقت می گن خورشتشون فقط لپه داره و پیاز داغ «مادر- 1368»
2» ما یه سر خاک و فاتحه باس بیایم … کـه خب اونم میایم … فاتحه اش رو هم می شه از همین راه دور پیشکی حواله کرد! … «با دست محکم می زنه تو پیشونیش! شق!» فاتحه! «مادر- 1368»
3» ولایت زندان، ما را طلبید عاقبت این عشاق خانه. هنوز زنجیر در گوشت اسـت، زنجیرک! موریانه گوشت! کی بـه استخوان می رسي آخر. زنجیرک! تسبیح عارفان، صدای پای من حالا شنیدنی ست، از این دست ساز، کوه کوچک! «هزاردستان -1358»
4» آیین چراغ خاموشی نیست، قربانی خوف مرگ ندارد، مقدر اسـت. بیهوده پروار شدي، کمتر چریده بودی بیشتر می ماندی، چه پاکیزه اسـت کفنت، این پوستین سفید حنابسته، قربانی، عید قربان مبارک، دلم سخت گرفته، دریغ از یک گوش مطمئن، بـه تو اعتماد میکنم همصحبت. چون مجلس، مجلس قربانی اسـت و پایان سخن وقت ذبح تو، چه شبیه چشم هاي تو بـه چشم هاي دخترم، مهرالنساء، ذبح تو سخته برای من «حاجی واشنگتن – 1361»
5» دلمون برات تنگ می شه، بهت عادت کرده بودیم. بـه اخم و تخمات، اولدرم بلدرمات، سگ صلحیات. ولی گور پدر دل ما! دل تو شاد! «سوته دلان – 1356»
6» مقدر اسـت امروز لباس نو بپوشم، اگر میتوانی درد و غم را هم از تن من بشوی. «سلطان صاحبقران – 1354»
7» شاعر و تاجر کـه باهم فرق ندارن، تاجر ورشکسته شاعر میشه، شاعر پولدار می ره تاجر می شه. «حسن کچل – 1348»
8» کاش این دنیا هم مثل یک جعبه موسیقی بود، همه ی صداها موزیک بود، همه ی حرف ها ترانه «دلشدگان – 1371»
9» چشم شیطون کر توپ توپم، این مال و منال مفتی همچین هلو برو تو گلو گیر نیومد، حاصل یه عمر جوب گردیه، آقامون ظروف چی بود خودمون شدیم جوب چی، آقا مجید ظروف چی، جوب چی، میخه زنگ زده، زنجیر زنگ زده، تارزانه زنگ زده، ساعته زنگ زده، حواستو جمع کن ساعت زنگ زده دیگه زنگ نمی زنه چون زنگاشو زده!!! «سوته دلان – 1356»
10» برای آمدن بـه چشم نقاش، باید در چشم انداز بود. «کمال الملک – 1363»
11» ضیافت مرگ، عطر و طعمش دعاست. روغن خوبم تو خونه داریم، زعفرونم هست، اما چربی و شیرینی ملاک نیست، این حرمتیه کـه زنده ها بـه مرده هاشون می ذارن «مادر – 1368»
12» داداش حبیب، من و تو از یه خمیریم، منتها تنورمون الاحده اسـت. تنور تو عقدی بود، تنور من صیغه اي تیغه اي! کله تو شد عینهو نون تافتون، گرد … کله من عین نون سنگک … هه هه حالا شکر کـه بربری نشدیم! «سوته دلان – 1356»
داوود رشیدی کـه در سریال ماندگار مرحوم علی حاتمی یعنی مجموعه هزاردستان نقش شیش انگشتی را ایفا کرده بود، سالروزتولد مرحوم علی حاتمی را بـه خاطر داشت و باوجود خستگی فراوان کـه ناشی از سفر طولانی اش بود بـه صورت اختصاصی پیامی را بـه مناسبت تولد این کارگردان داد کـه در زیر میخوانید:
«علی حاتمی یک ویژگی داشت کـه هر شخصی ان را ندارد و ان هم پشتکاری بود کـه این کارگردان داشت. او دنبال همه ی کارها را میگرفت و محال بود کـه ان را نیمه کاره رها کند. او با همه ی ناملایمتی ها کـه با او در ان سالها می شد، سریال عظیم هزاردستان را ساخت. سریالی کـه درت زمان ساختش چندین بار مدیران سیما عوض شدند. یعنی اینقدر عظیم بود!
علی حاتمی هر بار وادار بود کـه فیلمنامه اش را تمام و کمال برای هر کدام از این مدیران توضیح دهد و این همان پشتکاری اسـت کـه بـه ان اشاره کردم. بعد از ان دیگر سریالی بـه وزن و افتخار هزاردستان در تلویزیون ندیدیم و نخواهیم دید. ویژگی دیگر او نبوغ تمام نشدنی اش بود. او کارگردان نابغه اي بود. یادش گرامی و روحش شاد و تولدش هم مبارک».
هزاردستان ساختهٔ علی حاتمی اسـت کـه درسالهاي ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۶ بـه صورت مجموعهٔ تلویزیونی ساخته شد.
این سریال بـه داستان زندگی رضا خوشنویس،کـه شخصیتی تخیلی مبتنی بر شخصیتی تاریخی بـهنام کریم دواتگر اسـت، و نظریهٔ توطئهاي مبنی بر دست داشتن شخصیتی بـه نام خان مظفر در وقایع پشت پردهٔ سیاسی و اجتماعی ایران در دوران قاجار و پهلوی می پردازد.محیط بازیگری این سریال در محیطی بازسازیشده از تهران قدیم اسـت.
حدود 34 سال پیش یعنی سال 1366 سریال تلویزیونی هزار دستان بـه کار گردانی علی حاتمی ساخته شده اسـت. سریال هزار دستان توانست از ۱۰؛ نمره ۷.۶ را در مرجع ارزش گذاری از طرف مردم بـه دست آورد کـه نشان میدهد بیشتر مردم سریال هزار دستان رابا ارزش و باکیفیت محاسبه میکنند. لازم بـه ذکر اسـت کـه در تاریخ ۱۴۰۰/۰۱/۰۳ سریال هزار دستان پخش خودرا آغاز نمود.
اول از همه ی باید بپرسیم کـه چقدر از داستان سریال هزار دستان اطلاع دارید؟
اگر هیچ اطلاعی ندارید و یا دراین مورد اطلاعات کمی دارید توصیه می کنیم در ادامه این پست با ما همراه شوید.
تحقیق و پژوهش سریال هزار دستان بـه عهدهي علی حاتمی بوده و فیلم نامه هزار دستان نیز توسط علی حاتمی نوشته شده اسـت.
این سریال در باره رضا خوش نویسی می باشد کـه گذشته پر ماجرایی را سپری کرده اسـت. وی بـه همراه همسرش قمر بانو بـه دور از جنجال هاي سیاسی تهران و هیاهو در مشهد زندگی می کند؛ تا اینکه حضور یک بازرس آرامش زندگی ان ها را بـه هم زده و با دستگیر کردن رضا و شکنجه و تهدید کردن، از او می خواهد بـه جرمی نامشخص اعتراف کند.
لازم بـه ذکر اسـت کـه سریال هزار دستان از دو بخش اصلی تشکیل شدهاسـت کـه بخش اول داستان رضا تفنگچی می باشد کـه واقع در دوران احمدشاه و آغاز حکومت رضا شاه می باشد و بخش دوم در رابطه با زندگی رضا خوشنویس اسـت کـه همزمان با دوران آغاز حکومت محمد رضا شاه و پایان حکومت رضا شاه می باشد. بعد از مرگ علی حاتمی، دو فیلم سینمایی با تدوین واروژ کریم مسیحی طبق سریال هزار دستان ساخته شده اسـت.
از نظر فرم و محیط، تولید سریال هزار دستان بـه آثار هاي گوناگونی شباهت دارد. از آثار هاي مرتبط با هزار دستان می توان بـه سریال سلطان صاحبقران، افسانه سلطان و شبان، سریال روشن تر از خاموشی، سریال امیر کبیر و سریال امام علی علیه السلام اشاره نمود.
بازیگران سریال هزار دستان شامل موارد زیر میباشند:
جمشید مشایخی در نقش رضا خوش نویس
داوود رشیدی در نقش مفتش شش انگشتی
اصغر همت در نقش سرباز ارتش ایران
عزت الله انتظامی در نقش خان مظفر
منوچهر آذری در نقش دربان گراند هتل
محمد علی کشاورز در نقش شعبون
جهانگیر الماسی در نقش دکتر تازه از فرنگ برگشته
جمشید لایق در نقش نشاط پیش خدمت مخصوص خان مظفر در تهران جدید
محمد مطیع در نقش غلام عمه
افسر اسدی در نقش شاهدخت
فرهنگ مهر پرور در نقش دکتر خندان
علی نصیریان در نقش ابوالفتح
سروش خلیلی در نقش متولی سقّاخانه در تهران قدیم
جهانگیر فروهر در نقش کفیل شعبه تامینات در تهران قدیم
حدود سی و دو بازیگر در سریال هزار دستان نقش داشتهاند. باید بگوییم کـه هزار دستان را میتوان بـه یک اثر بزرگ، از نظر تعداد شخصیت هاي داستانی و تعداد بازیگران عنوان کرد. با توجه بـه اینکه بازی گرفتن از این تعداد بازیگر و مدیریت ان ها از لحاظ کارگردانی کار بسیار سختی می باشد؛ بنابر این بـه عنوان کارگردان و بازیگردان علی حاتمی و همینطور گروه بازیگری سریال هزار دستان برای تهیه این فیلم زحمت زیادی کشیدهاند.
مطلب مرتبط: یافتن ریشه اختلافات جمشید مشایخی با عزت الله انتظامی
سریال هزار دستان رتبه سی وششم رابا امتیاز و رای مردم از میان صد سریال برتر تاریخ ایران دریافت نموده اسـت.
رضا خوشنویس کـه در جوانی شهرتش رضا تفنگچی بود، از شخصیتهاي مجموعه تلویزیونی هزاردستان اثر علی حاتمی اسـت.
این نقش را در مجموعه تلویزیونی هزاردستان جمشید مشایخی بازی کرده اسـت و می توان رضا را نمادی از میرزامحمدحسینخان قزوینی یا کریم دواتگر دانست. کریم دواتگر بـهعلت تهدید بـه فاش کردن اسرار کمیته مجازات، بـهدست رشیدالسلطان بـه قتل رسید و میرزامحمدحسینخان تبعید شد.شخصیت رضا نیز بـه خراسان تبعید شد، با دختر صاحبمنصبی ازدواج کرد و خوشنویس شد. در پایان در حوادث پس از شهریور ۱۳۲۰ بـه دستور خان مظفر کشته شد.
جمشید مشایخی در ۶ آذر ۱۳۱۳ در محله پارچین تهران متولد شد. او فرزند ارشد خانوادهاي ۹ نفره بود.[۸] او اصالتاً اهل شهرستان تنکابن در استان مازندران بود.
مشایخی بازیگری را در مدرسههاي پارچین آغاز کرد ودر نمایش دانشآموزی مناظره شتر و موتور حضور یافت.
وی دارای تحصیلات ناتمام در رشتهٔ تئاتر اسـت. وی سال ۱۳۳۶ بـه استخدام اداره تازه تأسیس هنرهای دراماتیک درآمد و بـه عنوان بازیگر کار خودرا در برنامه نمایشی کانال سوم غیردولتی آغاز کرد، اولین فعالیت هنری وی بازی در تلهتئاتر بعد از سی سال بـه کارگردانی علی نصیریان درسال ۱۳۳۹ بودهاسـت و با ایفای نقش در فیلم کوتاه جلد مار هژیر داریوش بـه همراه فخری خوروش جلوی دوربین رفت.
او حتی بـه خاطر بازی سینمایی اش برای مدتی از کار تئاتر اخراج شد. در واقع کار حرفهاي خودرا از سال ۱۳۴۹ بـهطور رسمی شروع کرد. بازی جمشید مشایخی در نقش انسانهاي بیرحم و همچنین نقشهاي تاریخی هم چون «شازده احتجاب»؛[۱۳] «کمال الملک» و رضا تفنگچی/خوشنویس در سریال «هزار دستان» نشانگر از توانایی بازیگری اوست.
او درسال ۱۳۶۳؛ بابت بازی در دو فیلم گلهاي داوودی و کمالالملک، برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر شد. از نمایشهاي مهم او بازی در نقش «بزرگ آقا» در نمایش میراث کارِ بهرام بیضایی در تالار ۲۵ شهریور در آذر ماه ۱۳۴۶ بود.
مشایخی، درسال ۱۳۹۳ بـه عنوان سفیر سلامت چشم و بینایی ودر سال ۱۳۹۴ بـه عنوان سفیر سلامت از سوی وزارت بهداشت و دانشکده علوم دکتری دانشگاه تهران معرفی و بـه وی تندیس سلامت اهدا شد.
مشایخی از سال ۱۳۹۵ با بیماری گوارشی دست و پنجه نرم میکرد تا سرانجام پس از تحمل یک دوره این بیماری در ۱۳ فروردین ۱۳۹۸ در ۸۴ سالگی درگذشت.جنازهٔ وی در ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ از مقابل تالار وحدت تشییع ودر قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد. در مراسم تشییع جنازهٔ او، هنرمندانی هم چون علی نصیریان، ایرج راد و حمیدرضا نوربخش سخنرانی کردند.
چهار روز پس از درگذشت مشایخی، شورای شهر تهران با تصویب فوریتی نام خیابان «ج» واقع در محل زندگی مشایخی را بـه نام وی تغییر داد. مراسم رونمایی از سردیس و پلاک خیابان او در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ انجام شد.
او کار تئاتر حرفهاي را از سال ۱۳۳۶ با بازی در نمایش وظیفه دکتر آغاز کرد و بعد از ان در نمایشهاي بسیاری از جمله «آی بی کلاه، آی با کلاه» اثر غلامحسین ساعدی، «لونه شغال و افعی» اثر علی نصیریان و «مردههاي بی کفن و دفن» اثر ژان پل سارتر بـه کارگردانی حمید سمندریان بازی کرد. مشایخی درسال ۱۳۴۲ با بازی در فیلم کوتاه «جلد مار» بازیگری در سینما را آغاز کرد. اما اولین اثر مهم او بازی در نقش خان دایی در فیلم قیصر ساخته مسعود کیمیایی بود
برندهٔ «جایزهٔ بهترین بازیگر مرد» برای بازی در فیلم پدربزرگ از اولین «جشنوارهٔ بین المللی فیلم پیونگ یانگ» – سال ۱۳۶۶
برندهٔ «سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد» برای بازی در فیلمهاي کمالالملک و گلهاي داوودی از سومین «جشنوارهٔ بین المللی فیلم فجر» – سال ۱۳۶۳
برندهٔ «تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» برای بازی در فیلم بانوی من از هفتمین «جشن سینمای ایران» – سال ۱۳۸۲
نامزد «تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد» برای بازی در فیلم کمیتهٔ مجازات از سومین «جشن سینمای ایران» – سال ۱۳۷۸
عزت الله انتظامی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، معروف بـه «آقای بازیگر» سینما بود. او اولین بازیگر ایرانی بود کـه از یک جشنواره بین المللی جایزه گرفت. انتظامی درسال ۱۳۸۲ بـه عنوان یکی از چهره هاي ماندگار ایران انتخاب شد. او درسال ۱۳۲۶ وارد عرصه هنر گردید و با اندک دست مایه هاي هنر نمایش و تئاتر بـه کشور آلمان سفر کرد ودر شهر هانوفر وارد یک مدرسه شبانه آموزش سینما و تئاتر گردید.
عزت الله انتظامی فعالیت هنری خودرا با پیش پرده خوانی در تماشاخانه هاي لاله زار شروع کرد؛ او پس از یکسال بـه تماشاخانه هاي هنر و فرهنگ تهران رفت؛ درسال ۱۳۲۰ اولین نمایش حرفه اي خودرا با عنوان اولتیماتوم نوشته پرویز خطیبی بـه کارگردانی اصغر تفکری در تئاتر پاریس خیابان لاله زار اجرا کرد و تا سال ۱۳۲۶ توانست در بیش از ده نمایش نقش پردازی کند.
مطلب مرتبط: بیوگرافی مهدی پاکدل
سپس، درسال ۱۳۵۱؛ پیش پرده خوانی در ایران و نیز کار هنری هنریش فون کلایست موضوع پایان نامه کارشناسی او در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد کـه با امتیاز «بسیار خوب همراه با تشویق کتبی» بـه تایید استادانش، من جمله بهرام بیضایی، رسید. بازی در فیلم شیر خفته و شیر سنگی نیز یکی از افتخارات او میباشد.
بازی در فیلم واریته بهاری «۱۳۲۸» بـه کارگردانی پرویز خطیبی اولین تجربه سینمایی انتظامی اسـت. او بیست سال بعد، در ۱۳۴۸؛ در گاو ساخته داریوش مهرجویی بازی کرد
بازی هاي او در دیگر آثار مهرجویی هم چون آقای هالو، دایره مینا، پستچی، اجاره نشین ها، هامون و بانو از کارهای ماندگار این زوج هنری اسـت. انتظامی در فیلم هاي کارگردانان مطرح دیگری چون علی حاتمی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی، رخشان بنی اعتماد، مسعود جعفری جوزانی و محسن مخملباف نیز بازی کرده اسـت. او در فیلم مستند عشق پرداز بـه کارگردانی محمدهادی کاویانی درکنار محمود فرشچیان حضور داشته اسـت.
انتظامی پس از انقلاب و بـه خصوص در دهه شصت در انواع و اقسام نقش ها بـه بهترین نحو ممکن ظاهر شد. بازی او در فیلم هاي حاجی واشینگتن، اجاره نشین ها، گراند سینما، هامون، بانو، گاو، ستارخان، صادق کرده، خانه خلوت، ناصرالدین شاه اکتور سینما، روز فرشته، روسری آبی، مینای شهر خاموش، ستاره ها ۱ ستاره می شود، دیوانه از قفس پرید، خانه اي روی آب و راه آبی ابریشم اوج هنرنمائی او و فیلم هاي ماندگار او در کارنامه سینمائیش اسـت.
او در گاوخونی دومین همکاری اش با بهروز افخمی را تجربه کرد و جایی برای زندگی چهارمین تجربه اش با محمد بزرگ نیا بود. او برای اولین بار با مسعود کیمیایی در سن ۷۹ سالگی در فیلم حکم همکاری کرد. نقش رضا در فیلم حکم شبیه یک دن کورلئونه اسـت. عزت الله انتظامی اولین بازیگر ایرانی بود کـه موفق بـه دریافت جایزه از فستیوال بین المللی شد. وی برای بازی در فیلم گاو جایزه هوگو نقره اي بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره بین المللی فیلم شیکاگو دریافت کرد.
او سرانجام در ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ در بیمارستان باهنر تهران در ۹۴سالگی درگذشت.
داوود رشیدی حائری «متولد ۲۵ تیر ۱۳۱۲ – درگذشتهٔ ۵ شهریور ۱۳۹۵» هنرپیشه تئاتر، سینما و تلویزیون ایران بود. او بیشتر با نقشهایي مانند «آقا حسینی» در فیلم کندو، «مفتش ششانگشتی» در سریال هزاردستان و هم چنین با بازی تأثیرگذارش در فیلم فرار از تله بـه کارگردانی و نویسندگی جلال مقدم شناخته میشود. داوود رشیدی همراهِ علی نصیریان، جمشید مشایخی، عزتالله انتظامی و محمدعلی کشاورز پنج چهرهٔ برجستهاي بودند کـه در دههٔ چهل شمسی از تئاتر پا بـه عرصهٔ سینما گذاشتند و از آنان بـه عنوان پنج تن سینمای ایران یاد می شود. وی بـهخاطر فعالیتهایش نشان درجه یک فرهنگ و هنر را دریافت کرده بود.
داوود رشیدی تحصیلات متوسطه را «بـه دلیل فعالیتهاي دیپلماتیک پدرش» در ترکیه و پاریس بـه اتمام رساند و تحصیلات دانشگاهی را در ژنو ادامه داد. حاصل ازدواج اولش با هما فریور تهرانی یک پسر بـه نام فرهاد اسـت کـه پس از جدایی از هما فریور با احترام برومند ازدواج کرد. وی فارغالتحصیل کنسرواتور ژنو در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و همچنین لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه ژنو بود.
او سپس دورههاي تخصصی بازیگری را زیر نظر خانم لاشنال گذراند و زمانی کـه هفت ساله بود توسط دختر عمهاش طوسی حائری بـه عبدالحسین نوشین برای بازی در نمایشِ مردم معرفی شد. درسال ۱۳۴۳ خورشیدی پس از اتمام تحصیلات در ژنو بـه تهران آمد ودر اداره تئاتر ان زمان وابسته بـه وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد.
سپس گروهِ تئاترِ امروز را پایهگذاری نمود کـه هنرپیشگانی هم چون پرویز فنیزاده، داریوش فرهنگ، مهدی هاشمی، فهیمه راستکار، سیاوش طهمورث، مرضیه برومند، سوسن تسلیمی، بـه عضویت دراین گروه درآمدند.
رشیدی از سال ۱۳۵۰ خورشیدی با فیلم سینمایی «فرار از تله» وارد عرصه بازیگری سینما گردید کـه جایگاهش را بـه عنوان یکی از بهترین بازیگران نقش مکمل تثبیت کرد. او علاوه بر بازیگری چندین تله تئاتر از جمله کارهایی از غلامحسین ساعدی را کارگردانی کرد و چند نمایشنامه خارجی را نیز بـه فارسی برگرداند.
او علاوه بر بازیگری و کارگردانی در سینما، تلویزیون و تئاتر بـه تهیهکنندگی سینما نیز روی آورد.درسال ۱۳۵۲ خورشیدی از اداره تئاتر بـه تلویزیون ملی ایران رفت ودر سمَت مدیریت گروهِ نمایشها و سرگرمیهاي ان سازمان «شامل: سریالها، مسابقات، تئاترهای تلویزیونی» مشغول بـه کار گردید.
کندو فیلم دیگری بود کـه رشیدی در نقش «آقا حسینی» با بهروز وثوقی درسال ۱۳۵۴ بازی کرد و اوج بازیگری او در سینمای پیش از انقلاب بـهشمار می رود. وی «کندو» را از موفقترین فیلمهایش دانسته و گفته بود کـه حتی هم اکنون بچههاي نوجوان هم بـه من «آقا حسینی» میگویند. با آنکه داوود رشیدی در تعداد کمی از فیلمهاي ایرانی پیش از انقلاب بازی کرد، اما شهرت نسبتاً خوبی بـه دست آورد. با این حال بخش عمده از فعالیتهاي حرفهاي او صرف مدیریت گروه نمایش و سرگرمی در تلویزیون ایران میشد.
داوود رشیدی بـه همراه عزتالله انتظامی و بهروز وثوقی با تحولات پس از پیروزی انقلاب ایران وی را درسال ۱۳۵۸ از تلویزیون ایران اخراج کردند. او دربارهٔ سالهاي نخست پس از انقلاب ایران گفته بود: «سال ۵۸ خواستند از تلویزیون درخواست بازنشستگی کنم، همین کار را کردم اول با درخواست بازنشستگی موافقت شد و بعد اخراجم کردند تا حقوق نگیرم.
بچههاي جوان در گروه پاک سازی بودند، آمدند و گفتند ما شـما را پاکسازی نمیکنیم، اخراج میکنیم تا جای دیگر بتوانید کار کنید. من هم خداحافظی کردم و رفتم.»
با این وجود سالهاي اولین پس از انقلاب ایران، پرکارترین دوره فعالیت بازیگری او اسـت. او در چهار-پنج سال اول انقلاب در نزدیک بـه ۲۰ فیلم بازی کرد. شیلات، خانه عنکبوت، کمالالملک و گلهاي داوودی از مشهور ترین این فیلمها بودند. درسال ۱۳۶۳ و پس از بازی در دو فیلم کیومرث پوراحمد ناگهان فعالیت سینمایی رشیدی قطع شد و نزدیک بـه ۹ سال متوقف ماند. با این حال او همان گونه در اواسط دهه شصت و اوایل دهه هفتاد خورشیدی در حالیکه اجازه فعالیت در سینما را نداشت، حضور پررنگی در سریالهاي تلویزیونی ایران داشت کـه رسانه بـهمراتب پرمخاطبتری از سینما بود. سریالهایي چون گرگها و عطر گل یاس و تلهتئاتر یکی از اینروزها «در نقش رئیسجمهور ایندولند» تماشاگران زیادی داشت. اما معروف ترین نقشی کـه از او از ان سالها در خاطره مردم ماندهاسـت، مفتش شش انگشتی سریال هزاردستان، بـه کارگردانی علی حاتمی بود. آوای فاخته، گل پامچال، تنهاترین سردار، ولایت عشق، مختارنامه و کلاه پهلوی از دیگر کارهای تلویزیونی معروف او درسالهاي گذشته بودهاسـت.
درسال ۱۳۷۰ او پیروزی در شیکاگو را در تئاتر شهر تهران بـه روی صحنه برد کـه بـه پرفروشترین تئاتر ایران پس از انقلاب تبدیل شد. درسال ۱۳۹۱ نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران از سوی ریاست جمهوری ایران بـه وی اعطا شد. مهم ترین ویژگی او فن بیانش بود کـه کلمات را بادقت خاصی و خیلی شمرده بـه زبان میآورد.
داوود رشیدی فعالیت هنری خودرا درسال ۱۳۴۲ با تلهتئاتر «در جزیرهاي غریب» و حضور درکنار هنرمندانی از جمله منوچهر فرید و محمدعلی کشاورز آغاز کرد. از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹؛ داوود رشیدی در هفت تلهتئاتر بـه عنوان کارگردان هنری حضور داشت. داوود رشیدی درسال ۱۳۵۱و۱۳۵۰ با ایفای نقش در ۵ فیلم میعادگاه خشم؛ گذر اکبر، فدایی، جهنم + من و تجاوز یکی از پرکارترین سالهاي کاریاش را تجربه کرد.
او پس از بازگشت بـه ایران در دهه ۱۳۴۰ بـه اداره تئاتر وزارت فرهنگ و هنر پیوست. او درسال ۱۳۴۲ گروه تئاتر «امروز» رابا حضور کسانی چون مرضیه برومند، سوسن تسلیمی، پرویز فنیزاده و خسرو شجاعزاده تشکیل داد. درسال ۱۳۶۳ و پس از بازی در دو فیلم کیومرث پوراحمد ناگهان فعالیت سینمایی رشیدی قطع شد و نزدیک بـه ۹ سال متوقف ماند. درسال ۱۳۷۰ او پیروزی در شیکاگو را در تئاتر شهر تهران بـه روی صحنه برد. این نمایش کـه با بازی خود و تعدادی از مشهور ترین بازیگران سینما و تئاتر ایران بود، بـه پرفروشترین تئاتر ایران پس از انقلاب تبدیل شد.
تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
تدریس در دانشکده هنرهای دراماتیک
تدریس دورههاي کوتاه مدت در شهرستانها و فرهنگسراها و استخدام بـه عنوان کارگردان در اداره هنرهای دراماتیک
مدیر واحد نمایش تلویزیون از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۶۰
عضو هیئت مدیره خانه سینما «معاون رئیس هیئت مدیره»
رئیس انجمن بازیگران سینمای ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷
راه اندازی و مدیریت گروه تئاتر «امروز» از سال ۱۳۴۵
رشیدی درسالهاي پایانی زندگی دچارِ آلزایمر شده بودو در بامداد ۵ شهریور ۱۳۹۵ در ۸۳ سالگی در پی ایست قلبی در خانهاش درگذشت.حسن روحانی، محمدجواد ظریف، سید محمد خاتمی، علی لاریجانی، محمدرضا عارف و سیدحسن خمینی از جمله سیاستپیشگانی بودند کـه درگذشت رشیدی را تسلیت گفتند. حسین پاکدل رسول صدرعاملی ناصر ملکمطیعیو جعفر والی، سینماگرانی بودند کـه در سوگش مطلب نوشتند.
در ۷ شهریور ۱۳۹۵ مراسم تشییع پیکرش در تهران «تالار وحدت» برگزار شد کـه اولین سخنران ان علی نصیریان بود؛ سپس جمشید مشایخی و داریوش فرهنگ از او گفتند. خانوادهٔ او، احترام برومند و لیلی رشیدی نیز در پایان سخنانی بیان کردند. او در قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرا بـه خاک سپرده شد. افراد سرشناس بسیاری بـهویژه هنرمندان و سینماگران در تشییع پیکر او حضور داشتند. مراسم ختم داوود رشیدی عصر همان روز در مسجد جامع شهرک غرب تهران برگزار شد.
محمدعلی کشاورز با اشاره بـه «هزاردستان» گفت: برای ایفای نقش دراین فیلم مطالعه زیادی کردم ؛ صحبتهاي زیادی با جاهلهاي جنوب شهر داشتم و برای گریم و لباس با علی حاتمی خیلی صحبت کردیم تا بـه یک توافقی رسیدیم و خوشبختانه این نقش خوب دیده شد. حاتمی برای «هزاردستان» دو، سه نقش را بـه من پیشنهاد داد و من گفتم نقش شعبان استخوانی را میخواهم زیرا با این نقش میخواهم تجربه جدید بدست آورم و دلایلم را هم برایش توضیح دادم و او نیز پذیرفت.
وی ادامه داد: من شعبان استخوانی را بـه عنوان یک شخصیت بد نشناختم. زیرا شعبان یکی از آدمهایي اسـت کـه در ان جامعه سوخته بود. او برای خودش یک زندگی داشت، استخوان جمع می کرد و سریشون درست می کرد و از فروختن سریشون ارتزاق می کرد و ناخداگاه وارد ماجرایی شده بود.
من معتقدم انسانها باید نسبت بـه شرایط خود آگاه باشند تا وارد اتفاقات بد نشوند. همه ی ما می دانیم کـه انسانها زمانیکه بـه دنیا میآیند شرور، آدمکش و قاتل نیستند، همه ی در بد تولد انسانهاي پاکی هستند اما شرایط جامعه انها را تغییر میدهد.
محمّدعلی کشاورز «۲۶ فروردین ۱۳۰۹ – ۲۵ خرداد ۱۳۹۹» بازیگر اهل ایران بود.وی دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود.از کشاورز، درکنار داوود رشیدی، عزتالله انتظامی، جمشید مشایخی و علی نصیریان بـه سبب تأثیرشان در فیلمهاي ایرانی بـه عنوان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر، سینما و تلویزیون ایران «پنج تن سینمای ایران» یاد شدهاسـت.
فعالیت سینمایی کشاورز درسال ۱۳۴۳ با بازی در شب قوزیِ فرخ غفاری آغاز شد ودر خشت و آینه «۱۳۴۴» با ابراهیم گلستان کار کرد. او سپس نقش مکمل آقای هالو «۱۳۴۹»؛ رگبار «۱۳۵۱» و صادق کرده «۱۳۵۱» را داشت. مجموعهٔ تلویزیونی هزاردستان اولین همکاریاش با علی حاتمی بود کـه با چند اثر دیگر، از جمله فیلم مادر «۱۳۶۸» ادامه پیدا کرد کـه برای ان نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم فجر شد.
کشاورز با بازی در نقش اصلی زیر درختان زیتون «۱۳۷۳» ساختهٔ عباس کیارستمی مورد توجه قرار گرفت. او از اوایل دههٔ ۱۳۸۰ کمکار شد ودر سال ۱۳۹۹ بر اثر نارسایی کلیه در ۹۰ سالگی درگذشت.
محمدعلی کشاورز در ۲۶ فروردین ۱۳۰۹ در محلهٔ سیچان اصفهان زاده شد.او فرزند دوم خانواده بود. نام خانوادگی پیشین او، «اصلانی» بودهاسـت؛ خاندان وی از گرجیهاي ایران بودند کـه در زمان شاه عباس بزرگ بـه ایران آمدند و مسلمان شدند. این خاندان بخش قابل توجهی از جمعیت گرجیان اصفهان و فریدونشهر را تشکیل میدهند.
پدرش بـهدلیل اینکه کشاورز بود نام خانوادگیاش را بـه کشاورز تغییر را تغییر داد. ان زمان در خانهٔ کشاور جلسات مولاناخوانی برگزار میشد.
هنگام خدمت سربازی، کشاورز پس از دوره آموزشی در سرآسیاب بـه کرمان منتقل شد. او در دوره سربازی چند تئاتر آماتور با دوستانش کار کرد و پس از پایان سربازی، بـه تهران آمد و یک دوره سه سالهاي را در هنرستان هنرپیشگی گذراند. برخی از استادانش دراین دوره علیاصغر گرمسیری، حبیب یغمایی و اسماعیل مهرتاش بودند.
او در رشته دکتری نیز پذیرفته شد اما بـهدلیل اینکه «با روحیات[ش] سازگار» نبود، از تحصیل دراین رشته انصراف داد و سپس بـه دانشکده هنرهای دراماتیک تهران رفت. عنوان پایاننامهٔ او تأثیر متقابل جامعه و هنر و استاد راهنمایش نیز امیرحسین آریانپور بود. او از فارغ التحصیلان رشته نقشهبرداری نیز بودو مجریگری برخی برنامههاي مربوط بـه نقشهبرداری در صدا و سیما بـه عهدهٔ وی بودهاسـت.
کشاورز درسال ۱۳۴۹ هنگامی ۴۰ سال سن داشت، با مونا طاهری ازدواج کرد کـه درسال ۱۳۵۲ این ازدواج بـه جدایی انجامید و پس از ان دیگر ازدواج نکرد. نتیجه این ازدواج دختری بـه نام نلی اسـت کـه در بلژیک زندگی ودر دانشگاه نقاشی تدریس میکند. او دربارهٔ این ازدواج گفت: «یکبار عاشق شدیم و برای همیشه عشق را کنار گذاشتیم و برای هفت پشتمان بس اسـت!»
کشاورز در ۳ خرداد ۱۳۹۹ بر اثر مشکل کلیه در بیمارستان آتیه در ایوانک تهران بستری شدو در ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ بر اثر نارسایی کلیه، در ۹۰ سالگی درگذشت.جنازهٔ او در ۲۷ خرداد در قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد.
کشاورز برای بازی در فیلم مادر ساختهٔ علی حاتمی نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد شد.
در سریال هزار دستان نقش نماد مشروطه خواهان وطنپرست بود کـه از رنج مردم عذاب می کشند. لهجهٔ ترکی اش یکی از اجزای اصلی شخصیتش بود کـه اوج ان در لحظهٔ وداع با همسرش بود. برگرفته از شخصیتهاي اسداللهخان ابوالفتحزاده، میرزا ابراهیم خان منشیزاده، محمد نظرخان مشکوة الممالک هر سه از اعضای اولیهٔ کمیته مجازات
علی نصیریان، روز دوشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۱۳ شمسی در میدان شاهپور خیابان مهدی خان بـه دنیا آمد. وی در سالهای کودکی از طریق تماشای تعزیه بـه هنر نمایش علاقمند شد. او همچنین شیفته معرکه گیری، پرده خوانی، نقالی، خیمه شب بازی و نمایش هاي تخت حوضی بود. نصیریان درسال ۱۳۲۶ بـه دبیرستان پیرنیا در چهار راه گمرک رفت ودر آنجا با جمشید لایق، اسماعیل داورفر و مهدی فتحی همکلاسی شد.
درسال ۱۳۲۹ همزمان با درس دبیرستان، در کلاس جامعه باربد در خیابان لاله زار هم اسم نوشت. این کلاس را اسماعیل مهرتاش درسال ۱۳۰۵ راه انداخته بودو در ان موسیقی، تئاتر و ادبیات درس می داد.
او درسال ۱۳۳۰ کتاب هنر تئاتر را خواند. او در کلاس تئاتر سعدی کـه همسر عبدالحسین نوشین ان را اداره می کرد هم شرکت کرد. در پی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲؛ تئاتر سعدی بـه آتش کشیده شد و نصیریان بـه هنرستان هنرپیشگی کـه در ان زمان تنها مدرسه تئاتر ایران بود، رفت.
سپس نصیریان درسال ۳۲ از طریق فهیمه راستکار با شاهین سرکیسیان آشنا شد کـه نقطه عطفی در زندگی هنری اش بود.نصیریان از دهه ۱۳۳۰ در نمایش هاي حرفه اي، بازیگری و نویسندگی می کرد و از اعضای آغازین گروه هنر ملّي بود. او بیش از ده نمایشنامه نوشته و بـه همراهِ بهرام بیضایی و اکبر رادی و غلامحسین ساعدی و اسماعیل خلج و چند نمایشنامه نویس دیگر، از برجستگان نمایشنامه نویسی در زبان فارسی بـه شمار می رود.
وی درسال ۱۳۳۵ جایزه اولین مسابقه نمایش نامه نویسی را برای نمایش بلبل سرگشته دریافت کرد. درسال ۱۳۳۶ اداره هنرهای نمایشی و سپس تلویزیون در ایران تاسیس شد و نصیریان بـه استخدام این اداره درآمد و گروه تئاتر مردم رابا عزت اله انتظامی، جعفر والی، رکن الدین خسروی و عباس جوانمرد تشکیل داد و بـه اجرای نمایشنامه هایي برای تلویزیون پرداختند. پس از افتتاح تماشاخانه سنگلج درسال ۱۳۴۴ نصیریان بـه همراه گروه خود در آنجا بـه فعالیت و اجرای تئاتر پرداختند.
فیلم گاو ساخته داریوش مهرجویی اولین فعالیت سینمایی او بود. آقای هالو، پستچی، کفش هاي میرزا نوروز، شیر سنگی، ناخدا خورشید، هزاردستان، سال هاي خاکستر، بوی پیراهن یوسف، میوه ممنوعه و شهرزاد از آثار شاخص وی میباشد. نصیریان در اوایل دهه ۶۰ نقش قاضی شارع را در سریال سربداران و نقش ابوالفتح صحاف را در سریال هزاردستان بازی کرد، نقشهایی کـه بین تمام نقش هایش تا ان تاریخ منحصر بـه فرد بودند. علی نصیریان همچنین عضو پیوسته فرهنگستان هنر اسـت.
فاطمه بیات، همسر علی نصیریان در روز ۱۳ بهمن سال ۱۳۹۷ در گذشت.علی نصیریان در سن ۸۴ سالگی در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر «۱۳۹۷»؛ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای بازی در فیلم مسخره باز کسب کرد و تبدیل بـه مسن ترین فردی شد کـه این جایزه را دریافت کرده اسـت.
در ۱۳۴۴ کـه تالار سنگلج گشایش یافت ودر جشنواره مهر، او هم در بین ۱۰ نمایش برگزیده، نمایش امیرارسلان را اجرا کرد. نصیریان کار در تلویزیون را از ۱۳۳۹ با بازی و کارگردانی تله تئاتر شروع کرد و تا ۱۳۵۴ در بیش از ۵۰ تله تئاتر حضور داشت.
ایفای نقش کریم بوستان در مجموعه تلویزیونی برادر جان و بزرگ آقا دیوان سالار در مجموعه شبکه نمایش خانگی شهرزاد، آخرین هنرنماییهاي نصیریان تا کنون در قاب تلویزیون بودهاسـت.
فیلم گاو ساخته داریوش مهرجویی اولین فعالیت سینمایی علی نصیریان در مقام بازیگر بود. کفشهاي میرزا نوروز، شیر سنگی، ناخدا خورشید، هزاردستان، سالهاي خاکستر، بوی پیراهن یوسف، خورشید و مسخره باز از دیگر آثار شاخص وی در دوران بازیگری در سینما محسوب می شوند.
سعی کردیم دراین مطلب یادی کنیم از سریال بزرگ هنری و بـه یاد ماندنی مرحوم علی حاتمی بزرگ . این سریال تاریخی متاستفانه خیلی از بازیگرهای نقش هاي اصلی اش بـه رحمت خداوند رفتند.مانند آقای داوود رشیدی آقای عزت الل انتظامی. آقای محمد علی کشاورز. و خیلی از عزیزان دیگری کـه بسیار دراین دوره برایمان خاطره ساختند و واقعا در بازیگری حرفه اي بودندو بدون چشم داشت بـه پول و شهرت با جان و دل فعایت میکردند. یادشان گرامی باد.