چگونه آب دریاچه ها، رودخانه ها و دریاها بر روی زمین میمانند؟
آب هاي دریاچه‌ها ممکن اسـت در طول سال یا در طول تاریخ تغییراتی را تجربه کنند. عواملی مانند گرمایش جهانی، تغییرات آب‌و‌هوایی، آلودگی، فرونشست، ساخت سدها و برداشت غیرمنطقی میتوانند سطح، شوری، کیفیت و زیست‌گوناگونی آب هاي دریاچه‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.
چرا آب دریاچه ها در زمین فرو نمی‌روند؟
این سوال را میتوان از دو جنبه مختلف بررسی کرد: جنبه زمین‌شناسی و جنبه هیدرولوژی.
1. از جنبه زمین‌شناسی، بستر دریاچه‌ها طبق معمولً از سنگ‌ها و رسوباتی تشکیل شده اسـت کـه مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب دارند. برخی از دریاچه‌ها بر روی کف‌سنگ‌هایي قراردارند کـه آب را از خود عبور نمی دهند. برخی دیگر از دریاچه‌ها بر روی گسل‌هایي واقع شده‌اند کـه شکاف‌هایي در سنگ‌ها ایجاد کرده‌اند. اما این شکاف‌ها بـه مرور زمان با رسوبات پر می شوند و آب را جذب نمیکنند.
2. از جنبه هیدرولوژی، آب دریاچه‌ها در حال تعادل با منابع آبی دیگر اسـت. یعنی هر مقدار آبی کـه از دریاچه بـه داخل زمین یا بـه فضا تبخیر می شود، با بارش‌هاي باران یا برف دوباره جبران می شود. این فرآیند را چرخه آبی می گویند کـه باعث حفظ میزان آب بر روی سطح زمین میشود.
بنابر این، می توان گفت کـه آب دریاچه‌ها بـه دلیل مقاومت بستر و تعادل با چرخه آبی در زمین فرو نمیرود. البته در برخی موارد، ممکن اسـت دریاچه‌ها بـه دلیل تغییرات اقلیمی یا فعالیت‌هاي انسانی خشک شوند. اما این مسئله مربوط بـه کاهش میزان آب و نه جذب آب در زمین اسـت.
مطالب مشابه: عکس هایی زیبا از زیر آب اقیانوس ها و دریاها
چرخه آب چگونه انجام می شود؟
چرخه آبی یا چرخه هیدرولوژی، فرایند پویای گردش آب در کره زمین و اتمسفر اسـت. دراین فرایند، آب از مایع بـه بخار و یا بـه یخ تبدیل میشود و دوباره بـه حالت اولیه بازمی‌گردد. چرخه آبی شامل مراحل زیر اسـت:
1. تبخیر: آب مایع از سطح اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و خاک تحت تأثیر گرمای خورشید بـه بخار آب تبدیل میشود و بـه جو میرود.
2. تعریق: آب مایع از گیاهان و جانوران بـه صورت بخار آب بـه جو میرود.
3. تراکم: بخار آب در جو با خنک شدن بـه قطرات کوچک آب مایع تبدیل می شود و ابرها را تشکیل میدهد.
4. بارش: قطرات آب مایع یا جامد «برف یا تگرگ» از ابرها بـه زمین می‌بارند.
5. رواناب: آب باران، برف یا تگرگ کـه بـه زمین می رسند، بـه سمت رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها جاری می شوند.
6. نفوذ: آب باران، برف یا تگرگ کـه بـه زمین میرسند، مقداری از ان در خاک و سنگ‌ها نفوذ میکند و آب‌هاي زیرزمینی را تشکیل میدهد.
چرخه آبی برای حفظ اقلیم، اکوسیستم‌ها و حیات بر روی زمین بسیار مهم اسـت.
چرا دریاچه‌های بزرگ مانند خزر و کاسپین به نام دریا شناخته می‌شوند؟
این سوال را می توان از دو جنبه مختلف بررسی کرد: جنبه تاریخی و جنبه جغرافیایی.
1. از جنبه تاریخی، نام دریاچه‌هاي بزرگ مانند خزر و کاسپین از نام اقوامی گرفته شده اسـت کـه در گذشته در کرانه‌هاي این دریاچه‌ها ساکن بودند. برای مثال، خزرها قومی بودند کـه در قفقاز و شمال ایران زندگی می کردند و کاسپی‌ها قومی بودند کـه در جنوب قفقاز و شمال ایران قرار داشتند. این اقوام با تجارت، جنگ و تبادل فرهنگی با سایر ملت‌ها رابطه داشتند و نام آن ها در منابع تاریخی و جغرافیایی ثبت شد.
2. از جنبه جغرافیایی، نام دریا برای دریاچه‌هاي بزرگ بـه دلیل وسعت و عمق آن ها استفاده میشود. دریاچه‌هاي بزرگ مانند خزر و کاسپین بـه خاطر اندازه و شرایط آب و هوایی خود، مانند دریاهای خودکفا هستند و دارای اکوسیستم‌ها و گونه‌هاي منحصر بـه فردی هستند. برخی از این دریاچه‌ها همچنین دارای ذخایر نفت و گاز زیرزمینی هستند کـه اهمیت اقتصادی و سیاسی بالایی دارند.
بنابر این، میتوان گفت کـه نام دریا برای دریاچه‌هاي بزرگ مانند خزر و کاسپین از ریشه‌هاي تاریخی و جغرافیایی آن ها نشأت می گیرد.
چگونه آب دریاها بر روز زمین میمانند ؟
سوال شـما در مورد این اسـت کـه چگونه آب دریاها بر روز زمین میمانند. این سوال بـه چند جنبه مربوط می شود کـه من برای شـما توضیح می دهم.
1. یک جنبه مربوط بـه منشأ آب دریاها اسـت. دانشمندان هنوز دقیق نمیدانند کـه آب دریاها از کجا آمده اسـت، اما چندین نظریه وجوددارد. یکی از نظریه‌ها این اسـت کـه آب دریاها از برخورد سیارک‌ها و کمت‌ها با زمین در دوره‌هاي اولیه شکل گیری زمین بـه زمین رسیده اسـت. یک نظریه دیگر این اسـت کـه آب دریاها از فعالیت آتشفشانی و گازهای زیرزمینی آزاد شده اسـت.
2. جنبه دیگر مربوط بـه نگهداشتن آب دریاها اسـت. زمین دارای جاذبه اسـت کـه باعث میشود آب دریاها بـه سطح زمین جذب شوند و از پرت شدن بـه فضا جلوگیری کند. همچنین زمین دارای جو اسـت کـه مانند یک پوشش محافظ برای زمین عمل میکند و از تبخیر زیاد آب دریاها بـه دلیل تشعشع خورشیدی جلوگیری میکند.
3. جنبه سوم مربوط بـه تغییرات سطح آب دریاها اسـت. سطح آب دریاها در طول تاریخ زمین ممکن اسـت بالا و پایین برود. عواملی مانند گرمایش زمین، ذوب یخچال‌هاي قطبی، تکانه‌هاي زمین‌شناسی و جریان‌هاي اقیانوسی میتوانند سطح آب دریاها را تحت تأثیر قرار دهند. برای مثال، دانشمندان میگویند کـه در دوره پلیوسن، حدود ۳ تا ۵ میلیون سال پیش، سطح آب دریاها ۱۰ تا ۴۰ متر بالاتر از امروز بوده اسـت.
مطالب مشابه: منشاء آب روی کره ی زمین چیست ؟ | کشف منشاء آب
چرا آب دریاها شور هستند؟
آب دریاها شور هستند بـه دلیل این کـه حاوی نمک‌هاي معدنی مختلفی هستند کـه از فرسایش سنگ‌ها، فعالیت آتشفشانی، و چرخه آب بـه انها رسیده‌اند. بیشتر نمک‌هاي دریا از کلرید سدیم یا نمک خوراکی تشکیل شده‌اند. میانگین شوری آب دریا حدود ۳.۵ درصد یا ۳۵ گرم نمک در هر لیتر آب اسـت. شوری آب دریا می تواند برای زندگی موجودات دریایی مهم باشد.
چطور آب رودخانه ها در زمین فرو نمی رود ؟
سوال شـما در مورد این اسـت کـه چطور آب رودخانه‌ها جذب زمین نمی شود. این سوال بـه چند عامل بستگی دارد کـه من برای شـما بیان میکنم.
1. یک عامل مربوط بـه نوع سنگ بستر رودخانه اسـت. برخی از سنگ‌ها مانند سنگ آهک، گچ و نمک قابل حل در آب هستند و میتوانند شکاف‌هایي در خود ایجاد کنند کـه آب را از طریق انها عبور دهند. این نوع سنگ‌ها کارست نام دارند و میتوانند غارها، چشمه‌ها و دره‌هاي عمیقی را در زیرزمین ایجاد کنند. برخی از رودخانه‌ها مانند رودخانه گوادالوپه در تگزاس از این نوع سنگ‌ها عبور میکنند و بخشی از آب آن ها بـه زیرزمین نفوذ میکند.
2. عامل دیگر مربوط بـه شیب و سرعت رودخانه اسـت. هرچه شیب و سرعت رودخانه بیشتر باشد، احتمال جذب آب ان بـه زیرزمین کمتر اسـت. زیرا آب با فشار بیشتری روی سنگ‌ها می خورد و می تواند از شکاف‌هاي کوچک عبور کند. برخی از رودخانه‌ها مانند رودخانه کلرادو در آمریکا از کوهستان‌ها و دره‌هاي پرشیب عبور میکنند و سرعت بالایی دارند.
3. عامل سوم مربوط بـه میزان بارش و تبخیر آب رودخانه اسـت. هرچه میزان بارش بیشتر و تبخیر کمتر باشد، سطح آب رودخانه بالاتر می رود و احتمال جذب آب ان بـه زیرزمین کمتر می شود. برخی از رودخانه‌ها مانند رودخانه آمازون در برزیل در مناطق گرمسیری و مرطوب قراردارند و بارش زیادی دارند.
مطالب مشابه: عجایب خارق العاده از اعماق دریاها «عکس»
در پایان
آب هاي دریاچه‌ها نیازمند مدیریت و حفاظت مناسب هستند. برای این منظور، باید از منابع آبی موجود بهره‌برداری بهینه شود، از آلودگی آبها جلوگیری شود، از تعادل زیست‌محیطی آبها حمایت شود و از همکاری بین المللی برای حل مشکلات مربوط بـه آب هاي مشترک استفاده شود .
